पब्लिक प्रॉव्हिडंट फंड (PPF) ही केंद्र सरकारद्वारे चालवली जाणारी एक दीर्घकालीन बचत योजना आहे. ही योजना मुख्यतः सामान्य नागरिकांसाठी सुरक्षित आणि करमुक्त गुंतवणुकीचा पर्याय म्हणून प्रसिद्ध आहे. पीपीएफमध्ये गुंतवणूक केल्यावर मिळणारे व्याज, मूळ गुंतवणूक आणि अंतिम परतावा सगळंच करमुक्त असतं. या योजनेचा लॉक-इन कालावधी १५ वर्षांचा असतो आणि तो नंतर पाच-पाच वर्षांनी वाढवता येतो. सध्या या योजनेवर सुमारे ७.१ टक्के वार्षिक व्याजदर आहे, जो सरकार दर तीन महिन्यांनी ठरवतं.
व्याजाचा हिशोब कसा केला जातो?
पीपीएफमध्ये व्याज महिन्याच्या शेवटी जमा केलं जातं, परंतु हिशोब मात्र त्या महिन्याच्या पाच तारखेपर्यंत जमा केलेल्या रकमेवर केला जातो. म्हणजेच, जर एखाद्या महिन्यात ६ तारखेला पैसे जमा केले, तर त्या महिन्यासाठी तुम्हाला व्याज मिळणार नाही. त्याऐवजी, पुढच्या महिन्यापासून ती रक्कम व्याजासाठी पात्र ठरेल. ही एक महत्त्वाची बाब असून अनेक गुंतवणूकदार याकडे दुर्लक्ष करतात.
५ तारखेचं महत्त्व आणि त्यामागचं गणित
पीपीएफमध्ये गुंतवणूक करताना “महिन्याच्या ५ तारखेपूर्वी” रक्कम जमा करणे अत्यंत महत्त्वाचं आहे. कारण याच तारखेच्या आधी पैसे जमा केल्यास संपूर्ण महिन्यासाठी व्याज दिलं जातं. उदाहरणार्थ, जर एखाद्या व्यक्तीनं ५ एप्रिलला ₹1.5 लाख जमा केले, तर त्याला त्या रकमेवर १२ महिन्यांचं व्याज मिळेल. परंतु, जर तीच रक्कम ६ एप्रिलला जमा केली, तर त्याला फक्त ११ महिन्यांसाठी व्याज मिळेल. सध्याच्या व्याजदरानुसार यात सुमारे ₹10,650 चा फरक पडतो. ही रक्कम वर्षागणिक वाढत जाते आणि १५ वर्षांच्या कालावधीत मोठ्या आर्थिक नुकसानीत बदलू शकते.
एकरकमी आणि मासिक गुंतवणुकीसाठी वेगवेगळी रणनीती
जर तुम्ही वर्षातून एकदाच एकरकमी रक्कम पीपीएफमध्ये गुंतवत असाल, तर ही गुंतवणूक एप्रिल महिन्याच्या १ तारखेपासून ५ तारखेच्या आत करणे अत्यावश्यक आहे. यामुळे संपूर्ण वर्षासाठी गुंतवलेल्या रकमेवर व्याज मिळेल. याउलट, जर तुम्ही मासिक पद्धतीने पीपीएफमध्ये गुंतवणूक करत असाल, तर प्रत्येक महिन्याच्या ५ तारखेच्या आत रक्कम जमा करणे हितावह ठरेल. यासाठी बँकेत ऑटो-डेबिट इन्स्ट्रक्शन सेट करणे एक चांगला उपाय आहे, जेणेकरून वेळेवर रक्कम जमा होईल आणि कोणत्याही महिन्याचं व्याज गमावलं जाणार नाही.
दूरगामी परिणाम आणि गुंतवणुकीवर होणारा परिणाम
एका महिन्याचा व्याज न मिळाल्यामुळे सुरुवातीला ₹800 ते ₹1000 चा तोटा होतो. पण जर हा मुद्दा दरवर्षी किंवा दरमहा सतत दुर्लक्षित झाला, तर १५ वर्षांच्या कालावधीत हा तोटा हजारो-लाखांपर्यंत जाऊ शकतो. व्याजावर मिळणारं कंपाउंडिंग देखील कमी होतं आणि अंतिम रक्कम अपेक्षेपेक्षा लक्षणीयरीत्या घटते. त्यामुळे “फक्त एक दिवस उशीर” ही गोष्ट दीर्घकालीन दृष्टीने मोठी आर्थिक चूक ठरू शकते.
नियम आणि मर्यादा लक्षात घेणे आवश्यक
पीपीएफ खातं प्रत्येक व्यक्ती फक्त एकदाच उघडू शकतो. एका आर्थिक वर्षात जास्तीत जास्त ₹1.5 लाख रक्कम जमा करता येते. योजनेचा कालावधी किमान १५ वर्षांचा असतो, आणि त्यानंतर वाढवता येतो. खात्यात वर्षभरात कमीत कमी ₹500 आणि जास्तीत जास्त ₹1.5 लाख जमा करणे आवश्यक आहे. जर एखादं वर्ष गुंतवणूक न केल्यास खाते निष्क्रिय होऊ शकतं आणि ते पुन्हा सक्रिय करण्यासाठी दंड भरावा लागतो.