शेतकऱ्यांसाठी आनंदाची बातमी आहे! केंद्र सरकारच्या प्रधानमंत्री किसान सम्मान निधी (PM Kisan) आणि महाराष्ट्र राज्य सरकारच्या नमो शेतकरी महासन्मान निधी (NSMNY) योजनांमुळे आता शेतकऱ्यांना वर्षाला एकूण १२,००० रुपये मिळणार आहेत. या दोन्ही योजनांचा उद्देश शेतकऱ्यांना आर्थिक आधार देणे आणि शेतीतील खर्चाचा भार कमी करणे हा आहे. या लेखात या योजनांची पात्रता, अर्ज प्रक्रिया, आवश्यक कागदपत्रे आणि इतर महत्त्वाची माहिती सविस्तरपणे दिली आहे.
योजनांचा परिचय
- पीएम किसान सम्मान निधी योजना (PM Kisan):
- ही केंद्र सरकारची योजना असून, याअंतर्गत पात्र शेतकऱ्यांना दरवर्षी ६,००० रुपये दिले जातात.
- ही रक्कम तीन समान हप्त्यांमध्ये (प्रत्येकी २,००० रुपये) थेट बँक खात्यात जमा होते.
- ही योजना १ डिसेंबर २०१८ रोजी सुरू झाली आणि देशभरातील कोट्यवधी शेतकऱ्यांना लाभ देत आहे.
- नमो शेतकरी महासन्मान निधी योजना (NSMNY):
- ही महाराष्ट्र सरकारची योजना असून, याअंतर्गत महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांना अतिरिक्त ६,००० रुपये वार्षिक दिले जातात.
- ही रक्कम देखील तीन हप्त्यांमध्ये (प्रत्येकी २,००० रुपये) दिली जाते.
- ही योजना ऑक्टोबर २०२३ मध्ये पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या हस्ते सुरू झाली.
- PM Kisan अंतर्गत नोंदणीकृत शेतकरी स्वयंचलितपणे या योजनेचे लाभार्थी ठरतात.
एकूण लाभ: PM Kisan (६,००० रुपये) + NSMNY (६,००० रुपये) = १२,००० रुपये प्रतिवर्ष.
पात्रता निकष
PM Kisan योजना:
- शेतकरी कुटुंब (पती, पत्नी आणि अल्पवयीन मुले) ज्यांच्याकडे १ फेब्रुवारी २०१९ पर्यंत शेतीयोग्य जमीन आहे.
- आधारशी जोडलेले बँक खाते असणे आवश्यक.
- कोणतेही कुटुंब सदस्य आयकरदाता किंवा सरकारी कर्मचारी नसावा.
- माजी किंवा सध्याचे मंत्री, खासदार, आमदार, महापौर किंवा जिल्हा पंचायत अध्यक्ष यांना लाभ मिळत नाही.
नमो शेतकरी महासन्मान योजना:
- महाराष्ट्राचे कायमस्वरूपी रहिवासी असणे आवश्यक.
- PM Kisan योजनेत नोंदणीकृत असलेले शेतकरी स्वयंचलितपणे पात्र.
- शेतकऱ्यांकडे शेतीयोग्य जमीन असावी.
- आधारशी जोडलेले बँक खाते असणे अनिवार्य.
आवश्यक कागदपत्रे
दोन्ही योजनांसाठी अर्ज करताना खालील कागदपत्रे लागतात:
- आधार कार्ड: ओळख आणि पत्त्याचा पुरावा म्हणून (मोबाईल क्रमांक लिंक असणे आवश्यक).
- बँक पासबुक: DBT (Direct Benefit Transfer) साठी बँक खाते तपशील.
- सातबारा आणि आठअ उतारा: जमिनीच्या मालकीचा पुरावा.
- राशन कार्ड (पर्यायी): कुटुंबाची ओळख आणि रहिवासाचा पुरावा.
- मोबाईल क्रमांक: नोंदणी आणि संपर्कासाठी.
टीप: सर्व कागदपत्रे अद्ययावत आणि पडताळलेली असावीत. काही प्रकरणांमध्ये अतिरिक्त कागदपत्रे मागितली जाऊ शकतात, त्यामुळे स्थानिक कृषी कार्यालयाशी संपर्क साधावा.
अर्ज प्रक्रिया
शेतकऱ्यांना दोन पर्याय उपलब्ध आहेत:
- ऑनलाइन अर्ज (PM Kisan साठी):
- अधिकृत वेबसाइट: pmkisan.gov.in
- पायऱ्या:
- वेबसाइटवर जा आणि “Farmer Corner” मधील “New Farmer Registration” वर क्लिक करा.
- आधार क्रमांक टाका आणि OTP द्वारे पडताळणी करा.
- वैयक्तिक माहिती, जमीन तपशील आणि बँक खाते माहिती भरा.
- आवश्यक कागदपत्रे अपलोड करा आणि अर्ज सबमिट करा.
- अर्ज सबमिट झाल्यानंतर स्थानिक कृषी विभागाकडून पडताळणी होते.
- ऑफलाइन अर्ज:
- जवळच्या CSC (Common Service Center) किंवा आपले सेवा केंद्र ला भेट द्या.
- सर्व कागदपत्रे सोबत घेऊन जा आणि तिथल्या कर्मचाऱ्यांच्या मदतीने अर्ज भरा.
- यासाठी नाममात्र शुल्क आकारले जाऊ शकते.
नमो शेतकरी योजना: या योजनेसाठी स्वतंत्र नोंदणीची गरज नाही. PM Kisan मध्ये नोंदणीकृत शेतकरी आपोआप पात्र ठरतात. तथापि, लाभाची स्थिती तपासण्यासाठी nsmny.mahait.org ला भेट द्यावी.
अर्जाची पडताळणी आणि मंजुरी प्रक्रिया
- अर्ज स्थानिक कृषी विभागाकडे पाठवला जातो.
- प्राथमिक तपासणीनंतर तो जिल्हा स्तरावर पुढे जातो.
- जिल्हा स्तरावर मंजुरी मिळाल्यानंतर राज्य आणि राष्ट्रीय स्तरावर अंतिम पडताळणी होते.
- मंजुरीनंतर, अनुदान थेट शेतकऱ्यांच्या आधारशी जोडलेल्या बँक खात्यात जमा होते.
टीप: प्रक्रियेत काही दिवस किंवा आठवडे लागू शकतात. अर्जाची स्थिती नियमित तपासावी.
महत्त्वाच्या सूचना
- अर्जात चुकीची माहिती टाळा; अन्यथा अर्ज नाकारला जाऊ शकतो.
- बँक खाते आधारशी जोडलेले आणि सक्रिय असावे.
- अर्जाची स्थिती तपासण्यासाठी:
- PM Kisan: pmkisan.gov.in वर “Beneficiary Status” तपासा.
- नमो शेतकरी: nsmny.mahait.org वर लॉगिन करा.
- अडचणी असल्यास CSC केंद्र किंवा स्थानिक कृषी कार्यालयाशी संपर्क साधा.
शेतकऱ्यांसाठी लाभ
- आर्थिक स्थैर्य: दरवर्षी १२,००० रुपये मिळाल्याने शेतीसाठी बियाणे, खते आणि इतर खर्च भागवता येतात.
- सुलभ प्रक्रिया: DBT द्वारे पैसे थेट खात्यात येतात, मध्यस्थांची गरज नाही.
- वेळेवर मदत: तीन हप्त्यांमुळे वर्षभर आर्थिक आधार मिळतो.