जागतिक अर्थव्यवस्थेवर परिणाम करणाऱ्या अमेरिके-चीन व्यापार युद्धाला नव्याने सुरुवात झाली आहे. अमेरिकेने भारतासह अनेक देशांवर रेसिप्रोकल टेरिफ लादल्यानंतर चीनने याला तीव्र प्रतिसाद दिला आहे. चीनच्या अर्थमंत्रालयाने जाहीर केले आहे की, १० एप्रिलपासून अमेरिकन वस्तूंवर ३४% अतिरिक्त टेरिफ लादले जाईल. हे टेरिफ म्हणजे अमेरिकेने लादलेल्या आर्थिक निर्बंधांना दिलेले उत्तर आहे.
अमेरिकेच्या धोरणावर चीनचा आक्षेप
चीनने अमेरिकेच्या या एकतर्फी टेरिफ वाढीला जोरदार विरोध दर्शवला आहे. चीनच्या मते, अमेरिका आंतरराष्ट्रीय व्यापार नियमांचे उल्लंघन करत आहे आणि त्यामुळे जागतिक अर्थव्यवस्थेला धोका निर्माण होऊ शकतो. चीनच्या अधिकाऱ्यांनी स्पष्ट केले की,
“अमेरिकेने त्यांच्या देशात आयात होणाऱ्या सर्व चिनी वस्तूंवर परस्पर शुल्क लादले आहे. हे शुल्क आमच्या कायदेशीर अधिकारांवर गदा आणते. त्याचबरोबर, जागतिक उत्पादन स्थिरता आणि पुरवठा साखळीला यामुळे धोका निर्माण होऊ शकतो.”
चीनने अमेरिकेला व्यापारातील हे शुल्क हटवण्यास सांगितले असून, जर अमेरिका वाटाघाटी करून ही समस्या सोडवली नाही, तर चीन अधिक कडक पावले उचलू शकतो, असा इशाराही दिला आहे.
चीनकडून दुर्मिळ धातूंच्या निर्यातीवर निर्बंध
अमेरिकेच्या व्यापार धोरणाला प्रत्युत्तर देण्यासाठी चीनने दुर्मिळ धातूंच्या निर्यातीवर नियंत्रण आणण्याचा निर्णय घेतला आहे. चीनकडून अमेरिकेला मोठ्या प्रमाणावर समेरियम, गॅडोलिनियम, टर्बियम, डिस्प्रोशिअम, ल्युटेटियम, स्कँडियम आणि यट्रियम या दुर्मिळ धातूंचा पुरवठा केला जातो. हे धातू इलेक्ट्रॉनिक्स, संरक्षण, आणि तंत्रज्ञान क्षेत्रासाठी महत्त्वाचे आहेत.
जर चीनने या धातूंचा पुरवठा कमी केला, तर अमेरिकेतील अनेक क्षेत्रांमध्ये गंभीर परिणाम होऊ शकतात. विशेषतः चिप उत्पादन, संरक्षण उपकरणे, इलेक्ट्रिक वाहने आणि ऊर्जा निर्मिती यावर मोठा परिणाम होईल. हा निर्णय चीनच्या ‘स्ट्रॅटेजिक रिसोर्स कंट्रोल’ धोरणाचा एक भाग आहे, जो अमेरिकेच्या उद्योग धोरणाला मोठे नुकसान पोहोचवू शकतो.
ट्रम्प सरकारचा कठोर निर्णय
अमेरिकेच्या माजी राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी आधीच चिनी वस्तूंवर २०% कर लादला होता. मात्र, २ एप्रिल २०२५ रोजी त्यांनी हा कर वाढवून ३४% टक्के केला आहे. यामुळे चीनमधून येणाऱ्या वस्तूंवर एकूण ५४% टक्के टेरिफ लागू झाले आहे.
अमेरिकेच्या या नव्या टेरिफ धोरणाचा फटका केवळ चीनलाच नाही, तर युरोपियन यूनियन, भारत, मेक्सिको, जपान, जर्मनी आणि दक्षिण कोरिया यांसारख्या देशांनाही बसत आहे. ट्रम्प प्रशासनाने सांगितले की,
“ज्या देशांसोबतच्या व्यापारात अमेरिकेला तोटा होत आहे, त्यांच्यावर कठोर पावले उचलली जातील. अमेरिका आपल्या हितसंबंधांचे संरक्षण करेल.”
अमेरिकेच्या म्हणण्यानुसार, चीनसोबतच्या व्यापारातून देशाला मोठा आर्थिक तोटा सहन करावा लागत आहे. त्यामुळे संरक्षणात्मक उपाय म्हणून हा कर वाढवण्यात आला आहे.
व्यापार युद्धाचा जागतिक परिणाम
अमेरिका आणि चीनमधील या व्यापार युद्धाचा जागतिक अर्थव्यवस्थेवर मोठा परिणाम होण्याची शक्यता आहे.
-
महागाईचा झटका:
-
अमेरिकेत आयात केलेल्या चिनी वस्तू महाग होतील, ज्यामुळे ग्राहकांना जास्त पैसे मोजावे लागतील.
-
चिनी वस्तूंवरील टेरिफ वाढल्यामुळे उत्पादन खर्च वाढेल आणि त्यामुळे महागाई आणखी तीव्र होऊ शकते.
-
-
भारतीय व्यापारावर परिणाम:
-
भारत आणि अमेरिका यांच्यातील व्यापार वाढण्याची संधी निर्माण झाली असली, तरी चिनी वस्तूंवरील निर्बंधांमुळे पुरवठा साखळी विस्कळीत होऊ शकते.
-
चीनमधून आयात होणाऱ्या महत्त्वाच्या वस्तू (इलेक्ट्रॉनिक्स, औषधे, औद्योगिक कच्चा माल) महाग होऊ शकतात.
-
-
गुंतवणूक बाजारावर तणाव:
-
व्यापार युद्धामुळे जागतिक शेअर बाजार अस्थिर राहू शकतो.
-
अमेरिकी डॉलर मजबूत होण्याची शक्यता आहे, ज्याचा परिणाम इतर चलनांवर होईल.
-