काही दशकांपासून जागतिक लुब्रिकेंट्स क्षेत्रात अग्रगण्य असलेल्या कॅस्ट्रोल ब्रँडच्या विक्रीची शक्यता निर्माण झाल्यानंतर उद्योगजगत आणि गुंतवणूक क्षेत्रात मोठी खळबळ माजली आहे. बीपी कंपनी (British Petroleum) ही कॅस्ट्रोलची मालक असून, त्यांनी या ब्रँडच्या विक्रीचा विचार सुरू केला आहे. ही घटना एकीकडे लुब्रिकेंट उद्योगात मोठा बदल घडवून आणण्याची शक्यता दर्शवते, तर दुसरीकडे बीपीच्या धोरणात्मक पुनर्रचनेची साक्ष देते.
रिलायन्स आणि सौदी अरामको : विक्रीत रस घेणारे प्रमुख दावेदार
कॅस्ट्रोलच्या विक्रीच्या स्पर्धेत भारतातील दिग्गज कंपनी रिलायन्स इंडस्ट्रीज लिमिटेड आणि जगातील सर्वात मोठी इंधन उत्पादक कंपनी सौदी अरामको यांनी रस दाखवला आहे. भारतातील लुब्रिकेंट बाजार वेगाने विस्तारत आहे, आणि भविष्यातील वाहतूक, वाहन उद्योग व औद्योगिक उत्पादनांमध्ये लुब्रिकेंट्सची मागणी वाढण्याची शक्यता लक्षात घेता या दोन्ही कंपन्यांची नजर भारतीय बाजारपेठेवर केंद्रित झाली आहे. रिलायन्ससाठी ही संधी भारतातील लुब्रिकेंट्स क्षेत्रात आपली उपस्थिती मजबूत करण्याची आहे, तर सौदी अरामकोसाठी हा व्यवहार विविधीकरणाचा एक भाग ठरू शकतो.
इतर जागतिक गुंतवणूकदारांचीही बोलीसाठी तयारी
या व्यवहारात केवळ रिलायन्स आणि अरामकोच नव्हे तर अमेरिकेतील अपोलो ग्लोबल मॅनेजमेंट, लोन स्टार फंड्स, ब्रुकफिल्ड अॅसेट मॅनेजमेंट, आणि स्टोनपीक पार्टनर्स सारख्या प्रमुख गुंतवणूक कंपन्यांनीही रस दाखवला आहे. बीपीने अनेक गुंतवणूकदारांना खुली आमंत्रणे दिली असून, काही कंपन्या एकत्र येऊन सामूहिक बोली लावण्याचा विचार करत असल्याचं बोललं जात आहे. त्यामुळे ही स्पर्धा फक्त औद्योगिक दिग्गजांपुरती मर्यादित न राहता, जागतिक खाजगी इक्विटी क्षेत्रातील मोठ्या खेळाडूंचीच रणभूमी ठरणार आहे.
व्यवहाराची संभाव्य किंमत आणि आर्थिक संरचना
तज्ज्ञांच्या मते, कॅस्ट्रोलच्या विक्रीचा व्यवहार ८ ते १० अब्ज डॉलर्सच्या घरात होऊ शकतो, म्हणजेच भारतीय रुपयांमध्ये ६६ ते ८३ हजार कोटी रुपये. इतक्या मोठ्या व्यवहारासाठी अनेक आंतरराष्ट्रीय बँका खरेदीदारांना सुमारे ४ अब्ज डॉलर्सचे कर्ज देण्याची तयारी करत आहेत. हे कर्ज युरो आणि डॉलर या दोन्ही प्रमुख चलनांत दिलं जाणार आहे. २०२५ मध्ये होणाऱ्या काही मोजक्या आणि उच्च-मूल्याच्या व्यवहारांपैकी हा एक ठरू शकतो.
विक्रीमागची रणनीती : बीपीच्या धोरणाचा फेरविचार
बीपी कंपनीने आपल्या सर्व व्यवसायांचं रणनीतीपूर्वक पुनर्मूल्यांकन सुरू केलं आहे. यामागे प्रमुख कारण म्हणजे इलियट इन्व्हेस्टमेंट मॅनेजमेंट या अॅक्टिव्हिस्ट गुंतवणूकदाराचा दबाव. इलियटने बीपीवर अधिक वेगवान आणि नफा वाढवणारे निर्णय घेण्यासाठी दबाव आणला आहे. यासोबतच, कच्च्या तेलाच्या किमतीतील अनिश्चितता आणि गडगडती किंमतीमुळे बीपीला आपल्या काही मालमत्ता विकून कंपनीची आर्थिक स्थिती सुधारण्याची गरज निर्माण झाली आहे. याच पार्श्वभूमीवर कॅस्ट्रोलसारखा प्रसिद्ध ब्रँड विकण्याचा निर्णय घेतला गेला आहे.