अमेरिकेचे माजी राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांच्या टॅरिफ धोरणांमुळे जागतिक व्यापारात अस्थिरता निर्माण झाली आहे. ‘अमेरिका फर्स्ट’ या धोरणांतर्गत त्यांनी चीनसह अनेक देशांवर कठोर टॅरिफ लावले. परिणामी, व्यापार युद्धाची शक्यता निर्माण झाली आणि याचा परिणाम अमेरिकेच्या आर्थिक स्थैर्यावर झाला. याच पार्श्वभूमीवर आंतरराष्ट्रीय रेटिंग संस्था मूडीजने अमेरिकेचे क्रेडिट रेटिंग AAA वरून AA1 वर खाली आणले आहे. ही घसरण अमेरिकेच्या आर्थिक व्यवस्थेवर असलेल्या विश्वासाला मोठा धक्का मानली जात आहे. ट्रम्प यांच्या कठोर आर्थिक धोरणांचा प्रत्यक्ष फटका आता उघडपणे समोर येऊ लागला आहे.
वाढते कर्ज आणि नियंत्रणाचा अभाव
मूडीजच्या अहवालानुसार, अमेरिकेवर असलेले कर्ज दिवसेंदिवस वाढत असून सरकार आणि काँग्रेस हे रोखण्यात पूर्णपणे अयशस्वी ठरले आहेत. सरकारची खर्चाची धोरणे, कर कपाती आणि संरक्षण क्षेत्रातील मोठ्या खर्चामुळे आर्थिक तूट अधिकच गहिर झाली आहे. याच कारणामुळे मूडीजने अमेरिकेचे रेटिंग घटवले आहे. ट्रम्प यांच्या अध्यक्षपदाच्या काळात २०१७ मध्ये त्यांनी मोठ्या प्रमाणावर कर कपात केल्या होत्या. याचा तात्पुरता फायदा दिसून आला, पण दीर्घकालीन परिणाम म्हणून सरकारी महसूल कमी झाला आणि कर्ज वाढले. ही बाब मूडीजने त्यांच्या विश्लेषणात स्पष्ट केली आहे.
३६ ट्रिलियन डॉलर्सहून अधिक कर्जभार
रॉयटर्सच्या अहवालानुसार, सध्या अमेरिकेवर ३६.२ ट्रिलियन डॉलर्सहून अधिक कर्ज आहे. ही रक्कम जगातील इतर कोणत्याही देशाच्या तुलनेत खूपच जास्त आहे. मूडीजने चेतावणी दिली आहे की ट्रम्प जर पुन्हा सत्तेत आले आणि त्यांनी २०१७ प्रमाणेच पुन्हा कर कपात केल्या, तर अमेरिकेचे कर्ज पुढील दशकात आणखी ४ ट्रिलियन डॉलर्सने वाढू शकते. डेमोक्रॅटिक पक्ष याला तीव्र विरोध करत असून त्यांनी शाश्वत आर्थिक धोरणांची मागणी केली आहे.
मूडीजचा निर्णय – एक स्पष्ट इशारा
मूडीजच्या रेटिंग घटवण्याच्या निर्णयाने अमेरिकन राजकारणात खळबळ माजली आहे. सिनेटमधील डेमोक्रॅटिक नेते चक शुमर यांनी याला ट्रम्प आणि रिपब्लिकन सदस्यांसाठी स्पष्ट इशारा म्हटले आहे. त्यांनी मागणी केली आहे की आर्थिक तूट कमी करण्यासाठी कर कपाती थांबवाव्यात आणि खर्चावर नियंत्रण आणावे. बोस्टन कॉलेजचे अर्थशास्त्रज्ञ ब्रायन बेथ्यून यांनीही याच मताला दुजोरा दिला असून, त्यांनी रिपब्लिकन पक्षाला ठोस आणि जबाबदार आर्थिक धोरण स्वीकारण्याचे आवाहन केले आहे.
ट्रम्प समर्थकांचा विरोध आणि व्हाईट हाऊसची नाराजी
मूडीजच्या निर्णयावर ट्रम्प यांचे समर्थक आणि माजी आर्थिक सल्लागार स्टीफन मूर यांनी तीव्र नाराजी व्यक्त केली आहे. त्यांनी याला ‘अपमानजनक’ ठरवले असून म्हटले की, जर अमेरिकेला AAA रेटिंग मिळत नसेल तर कोणाला मिळणार? या टीकेला व्हाईट हाऊसनेही पाठिंबा दिला असून मूडीजवर राजकीय पक्षपातीपणाचा आरोप केला आहे. कम्युनिकेशन्स डायरेक्टर स्टीव्हन चेउंग यांनी मूडीजचे प्रमुख अर्थतज्ज्ञ मार्क झांडी यांच्यावर वैयक्तिक टीका करत त्यांना ट्रम्प विरोधक ठरवले आहे.
मूडीज संस्था म्हणजे काय?
मूडीज कॉर्पोरेशन ही एक अमेरिकन वित्तीय सेवा कंपनी आहे. मूडीज रेटिंग्ज या संस्थेच्या माध्यमातून ती विविध देश, संस्था, कंपन्या यांनी घेतलेल्या कर्जांची विश्वासार्हता आणि परतफेडीची क्षमता तपासते. गुंतवणूकदारांसाठी ही रेटिंग्स अतिशय महत्त्वाच्या असतात, कारण त्या जोखमीच्या प्रमाणाचा अंदाज देतात. AAA हे सर्वाधिक विश्वासार्ह रेटिंग असते, जे कमी जोखमीचे प्रतिक असते. मूडीज ही ‘बिग थ्री’ रेटिंग एजन्सींपैकी एक मानली जाते. अमेरिकेसारख्या मोठ्या देशाचे रेटिंग कमी होणे ही केवळ त्या देशासाठी नव्हे, तर जागतिक अर्थव्यवस्थेसाठीही एक धोक्याची घंटा ठरते.