अमेरिका आणि चीन या दोन महासत्तांमध्ये सुरू असलेला व्यापार तणाव कमी करण्याच्या दृष्टीने रविवारी जिनिव्हामध्ये पुन्हा एकदा चर्चेला सुरुवात झाली. ही चर्चा केवळ या दोन देशांसाठी नव्हे तर संपूर्ण जागतिक अर्थव्यवस्थेसाठी महत्त्वाची ठरू शकते. व्यापार तणावामुळे गेल्या काही महिन्यांपासून विविध देशांच्या आयात-निर्यातीवर, विशेषतः भारतासारख्या देशांवर प्रतिकूल परिणाम होत आहेत. या चर्चेतून काही ठोस निष्कर्ष निघाले, तर जागतिक व्यापार पुन्हा सुसंगत होऊ शकतो आणि आर्थिक स्थैर्याची शक्यता वाढू शकते.
ट्रम्प आणि चीनमधील परस्परविरोधी भूमिका
अमेरिकेचे माजी अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी सोशल मीडियावर या चर्चेतील प्रगतीबाबत सकारात्मक संकेत दिले. त्यांच्या मते, ही एक “नवी सुरुवात” ठरू शकते. मात्र, या विधानानंतर कोणतेही ठोस तपशील त्यांनी दिले नाहीत. याउलट, चीनच्या सरकारी वृत्तसंस्थेने अत्यंत ठाम भूमिका घेत, चर्चा ही दबावाचं साधन नसावी आणि कोणताही प्रस्ताव जो चीनच्या मूलभूत तत्त्वांना विरोध करतो किंवा जागतिक समतेला धक्का पोहोचवतो, तो चीन स्वीकारणार नाही असे स्पष्ट केलं. या परस्परविरोधी दृष्टिकोनामुळे या चर्चेचे यश अजूनही अनिश्चित आहे.
ट्रेड वॉरचा ताज्या टप्प्यातील परिणाम
गेल्या काही महिन्यांमध्ये अमेरिका आणि चीन दोघांनीही एकमेकांवर जबरदस्त आयात शुल्क लादले आहे. ट्रम्प प्रशासनाने चीनवर लावलेले आयात शुल्क १४५% पर्यंत नेले, त्याला उत्तर म्हणून चीनने अमेरिकन वस्तूंवर १२५% शुल्क लावले. या शुल्कांच्या परिणामामुळे दोन्ही देशांतील सुमारे ६६० अब्ज डॉलरच्या व्यापारावर प्रतिकूल परिणाम झाला आहे. अनेक जहाजं चिनी बंदरांवर माल घेऊन उभी आहेत, परंतु शुल्क निश्चित न झाल्यामुळे माल खाली उतरवला जात नाही. या तणावपूर्ण वातावरणात, रविवारीची चर्चा काही प्रमाणात का होईना, मार्गदर्शक ठरू शकते.
भारतासाठी संधी की धोका?
अमेरिका आणि चीन यांच्यातील या संघर्षामुळे भारताला काही क्षेत्रांमध्ये संधी मिळाली आहे. अमेरिकन खरेदीदारांनी चिनी पुरवठादारांऐवजी भारतीय उत्पादकांकडे वळण्यास सुरुवात केली होती. हे भारतासाठी एक चांगले आर्थिक संधीचं दार ठरलं. मात्र, चर्चेतून सकारात्मक करार झाला आणि शुल्क हटवले गेले, तर चीन पुन्हा अमेरिकन बाजारात प्रवेश करू शकतो आणि आपली गमावलेली बाजारपेठ परत मिळवू शकतो. यामुळे भारतीय उत्पादकांसाठी स्पर्धा वाढेल आणि निर्यातीवर दबाव येईल. विशेषतः इलेक्ट्रॉनिक्स, टेक्सटाईल्स, आणि मशीनरीसारख्या क्षेत्रांतील उत्पादक यामुळे अधिक प्रभावित होऊ शकतात.
व्यापक जागतिक परिणाम: स्थिरता की अनिश्चितता?
व्यापार तणाव निवळल्यास जागतिक अर्थव्यवस्थेचा वेग वाढू शकतो. करार यशस्वी ठरल्यास, आयात-निर्यात सुरळीत होईल, आणि जागतिक व्यापार व्यवहार सुलभ होऊ शकतो. यामुळे महागाईवर नियंत्रण राहील आणि व्यावसायिक खर्चात घट होईल. भारतासारख्या देशांना याचा अप्रत्यक्ष फायदा होईल, कारण व्यापार वाढल्यामुळे उद्योगांना अधिक संधी मिळतील. शिवाय, गुंतवणूकदारांचा आत्मविश्वास वाढल्यास भारतात भांडवली गुंतवणूकही वाढू शकते, जी विकासासाठी उपयुक्त ठरेल.