केदारनाथ हेलिकॉप्टर अपघात : पुन्हा एकदा प्रवासी सुरक्षेवर प्रश्नचिन्ह
रविवारी सकाळी उत्तराखंडमधील गौरीकुंड परिसरात एक हेलिकॉप्टर कोसळले. या दुर्घटनेत पायलटसह सात प्रवाशांचा दुर्दैवी मृत्यू झाला. यामध्ये एका लहान मुलाचाही समावेश होता. ही घटना घडल्यावर केदारनाथ यात्रेदरम्यान वापरली जाणारी हेलिकॉप्टर सेवा किती सुरक्षित आहे, यावर नव्याने चर्चा सुरू झाली आहे.
डोंगराळ मार्गांवर हेलिकॉप्टरचा पर्याय का महत्त्वाचा?
केदारनाथ मंदिर हे समुद्रसपाटीपासून सुमारे ३,५८० मीटर उंचीवर वसलेले असून, तिथपर्यंत पोहोचण्यासाठी भाविकांना कठीण आणि वेळखाऊ चढाई करावी लागते. त्यामुळे अनेक वृद्ध, महिला, लहान मुले तसेच वेळेअभावी येणारे भाविक हेलिकॉप्टरचा पर्याय निवडतात. परिणामी, चारधाम यात्रेदरम्यान हेलिकॉप्टर सेवा मोठ्या प्रमाणावर वापरली जाते.
हेलिकॉप्टर तिकीट दर किती असतो?
हेलिकॉप्टर सेवा मुख्यतः फाटा, सिरसी आणि गुप्तकाशी या तीन ठिकाणांहून उपलब्ध असते. तिकीटदर हे दरवर्षी सरकारकडून निश्चित केले जातात. सध्या खालीलप्रमाणे अंदाजे दर लागू आहेत (राउंड ट्रिप – म्हणजे येणं आणि जाणं यांसाठी):
-
फाटा – केदारनाथ: ₹५,५०० ते ₹६,०००
-
सिरसी – केदारनाथ: ₹५,००० ते ₹५,८००
-
गुप्तकाशी – केदारनाथ: ₹७,५०० ते ₹८,०००
यामध्ये सर्व प्रवाशांसाठी एकसारखे दर असतात, विशेष सवलत देण्यात येत नाही. मात्र प्रवाशाचे वजन एका विशिष्ट मर्यादेपेक्षा जास्त असल्यास अतिरिक्त शुल्क आकारले जाऊ शकते.
अपघात झाल्यास कोण देतो नुकसानभरपाई?
हेलिकॉप्टर सेवा देणाऱ्या कंपन्यांना नागरी विमान वाहतूक महासंचालनालयाच्या (DGCA) मार्गदर्शक तत्त्वांनुसार विमा घेणे बंधनकारक असते. प्रवाशांच्या सुरक्षेसाठी विमा संरक्षण उपलब्ध असते, पण भरपाईच्या रकमा ठरतात विविध घटकांवर.
मृत्यू झाल्यास:
-
प्रवाशांच्या मृत्यूनंतर त्यांच्या कुटुंबियांना विमा योजनेंतर्गत ₹५ लाख ते ₹२० लाखांपर्यंत भरपाई मिळू शकते.
-
ही भरपाई ऑपरेटरच्या विमा पॉलिसीच्या अटींवर अवलंबून असते.
जखमी झाल्यास:
-
जखमी प्रवाशांना वैद्यकीय उपचारांचा खर्च, तसेच विशिष्ट भरपाई देण्यात येते.
-
यामध्ये दवाखाना, औषधे, उपचार कालावधी यानुसार रक्कम ठरते.
विमा असणे बंधनकारक:
-
प्रत्येक प्रवाशासाठी विमा घेणे अनिवार्य आहे. प्रवासी तिकीट घेताना या विम्याचा समावेश होतो.
सुरक्षिततेबाबत काय पावले उचलली जात आहेत?
अलीकडेच घडलेल्या अपघातामुळे विमान आणि हेलिकॉप्टर सुरक्षा व्यवस्थेवर नव्याने प्रकाश पडतो आहे. आर्यन एव्हिएशनच्या अपघातानंतर विमा रक्कम वेळेवर आणि न्याय्य पद्धतीने मिळते का, यावरही प्रश्न उपस्थित झाले.
तसेच, अहमदाबादमध्ये घडलेला विमान अपघात, आणि अशाच इतर घटना पाहता, केंद्र सरकार आणि DGCA या दोघांनीही सुरक्षा नियम अधिक कडक करण्याची तयारी दाखवली आहे. यामध्ये नियमित तपासण्या, पायलटचं कौशल्य, आणि आपत्कालीन यंत्रणा यामध्ये सुधारणा अपेक्षित आहे.