शनिवारी पुन्हा एकदा यूपीआय व्यवहारात मोठ्या प्रमाणावर अडचणी आल्याचे दिसून आले. गुगल पे, फोनपे, आणि पेटीएमसारख्या लोकप्रिय अॅप्सद्वारे यूपीआय व्यवहार करणाऱ्या हजारो युजर्सना व्यवहार करताना अडचणींचा सामना करावा लागला. ‘डाऊन डिटेक्टर’ या वेबसाईटवर मिळालेल्या माहितीनुसार, दुपारी १ वाजेपर्यंत सुमारे २२०० पेक्षा जास्त तक्रारी नोंदविण्यात आल्या होत्या. बहुतेक युजर्सनी पेमेंट फेल होण्याच्या तक्रारी केल्या, तसेच काहीजणांनी फंड ट्रान्सफर करताना व्यवहार अयशस्वी झाल्याची माहिती दिली. काही जण तर दुकानात खरेदी करताना पेमेंट फेल झाल्यामुळे अडचणीत सापडले. महत्त्वाचं म्हणजे, ही समस्या एका महिन्याच्या आत तिसऱ्यांदा घडत आहे, ज्यामुळे युजर्समधील अस्वस्थता वाढत आहे.
एनपीसीआयचा अधिकृत खुलासा
यूपीआयच्या कार्यपद्धतीसाठी जबाबदार असलेल्या नॅशनल पेमेंट्स कॉर्पोरेशन ऑफ इंडियाने (एनपीसीआय) यावर प्रतिक्रिया दिली आहे. सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्म ‘एक्स’ (पूर्वीचा ट्विटर) वर पोस्ट करत त्यांनी म्हटलं की, सध्या अधूनमधून काही तांत्रिक अडचणी येत आहेत ज्यामुळे यूपीआय व्यवहारांमध्ये अंशतः व्यत्यय निर्माण होत आहे. एनपीसीआयनं असंही नमूद केलं की, ही अडचण दूर करण्यासाठी त्यांची टीम सतत प्रयत्नशील आहे. मात्र, अद्याप त्यांनी कोणतीही स्पष्ट कारणं अथवा संभाव्य निराकरणाची वेळ मर्यादा सांगितलेली नाही. त्यामुळे युजर्समध्ये संभ्रम आणि नाराजी निर्माण झाली आहे.
सातत्याने निर्माण होणाऱ्या अडचणी: ग्राहकांमध्ये अस्वस्थता
यूपीआय सेवा ठप्प होण्याची ही समस्या नव्याने समोर आलेली नाही. गेल्या दोन आठवड्यांतील ही तिसरी घटना असून, प्रत्येकवेळी लाखो युजर्सना व्यवहार करताना समस्यांना सामोरे जावे लागत आहे. सध्या भारतात बहुतेक लोक डिजिटल पेमेंटवर मोठ्या प्रमाणावर अवलंबून आहेत. यूपीआयच्या माध्यमातून व्यवहार करणं सोयीचं आणि जलद झाल्यानं बहुतांश नागरिक रोख रक्कम बाळगण्यापेक्षा मोबाइल अॅप्सवर अवलंबून राहतात. मात्र, अशा प्रकारच्या वारंवार तांत्रिक बिघाडांमुळे सामान्य नागरिकांचे व्यवहार अडकतात आणि त्यांच्यावर अनावश्यक ताण येतो.
यूपीआयच्या विश्वासार्हतेवर प्रश्नचिन्ह
या सातत्याने येणाऱ्या अडचणींमुळे यूपीआय प्रणालीच्या स्थैर्यावर प्रश्न उपस्थित होत आहेत. एकीकडे सरकार आणि बँका डिजिटल इंडिया मोहीम अंतर्गत यूपीआयचा प्रचार करत आहेत, तर दुसरीकडे यंत्रणेची कार्यक्षमता वारंवार प्रश्नांकित होते आहे. तांत्रिक चुकांमुळे निर्माण होणारा गोंधळ आणि त्यावर वेळेत न मिळणारी स्पष्टीकरणं ही परिस्थिती अधिकच गंभीर बनवत आहेत. वापरकर्त्यांचा डिजिटल व्यवहारांवरील विश्वास टिकवून ठेवण्यासाठी एनपीसीआयला आणि संबंधित अॅप कंपन्यांना अधिक पारदर्शक आणि जलद उत्तरदायित्व दाखवणं आवश्यक ठरतंय.
नजिकच्या काळात उपाययोजना गरजेच्या
यूपीआय व्यवहारांचे प्रमाण दिवसेंदिवस वाढत असून, ही सेवा भारतीय अर्थव्यवस्थेचा महत्त्वाचा घटक बनली आहे. त्यामुळे या प्रकारच्या तांत्रिक अडचणी दूर करण्यासाठी एक मजबूत यंत्रणा उभारण्याची नितांत गरज आहे. सर्व्हर डाऊन होण्याची शक्यता, सिस्टीम लोड मॅनेजमेंट, आणि डेटा सिक्युरिटी यावर गंभीरपणे विचार केला पाहिजे. वापरकर्त्यांच्या अनुभवाला सुरक्षित आणि अखंड ठेवण्यासाठी सरकार, एनपीसीआय आणि अॅप प्रदात्यांनी तातडीने ठोस पावले उचलली पाहिजेत, अन्यथा डिजिटल व्यवहारांवरील विश्वासाला मोठा धक्का बसू शकतो.