सध्या देशात सायबर फसवणुकीचे प्रमाण झपाट्याने वाढत असून, आर्थिक संस्थांच्या नावाने बनावट नोटिसा पाठवण्याचे प्रकारही वाढले आहेत. बाजार नियामक संस्था SEBI (Securities and Exchange Board of India) देखील या सायबर फसवणुकीच्या जाळ्यात अडकली असून, तिच्या नावाने अनेकांना बनावट नोटिसा पाठवल्या जात आहेत. या नोटिसांमध्ये SEBI चा लोगो, अधिकृत लेटरहेड आणि सील वापरून वास्तविक असल्याचा आभास निर्माण केला जातो. काही प्रकरणांमध्ये पीएसीएलच्या मालमत्तेचा खरेदीदार असल्याचं दाखवून बनावट विक्री प्रमाणपत्रही पाठवले जात आहेत.
या प्रकारांमध्ये एक विशेष गोष्ट म्हणजे बनावट दाखले देणाऱ्यांकडून असा दावा केला जात आहे की, SEBI ने थर्ड पार्टी व्हेंडर खात्यांच्या वापराला अधिकृत मान्यता दिली आहे. अशा बनावट कागदपत्रांच्या आधारे आर्थिक व्यवहारात गोंधळ निर्माण केला जात आहे.
SEBI ची स्पष्ट सूचना आणि इशारा
SEBI ने या संदर्भात जनतेला सावध करत अधिकृत इशारा जारी केला आहे. सेबीच्या म्हणण्यानुसार, जर एखाद्या व्यक्तीला त्यांच्या नावाने एखादी नोटीस, कॉल किंवा मेल प्राप्त झाला, ज्या माध्यमातून दंड भरण्याची मागणी केली जाते किंवा मालमत्तेविषयी माहिती मागितली जाते, तर ती खरी आहे का हे तपासणे अत्यंत गरजेचे आहे. SEBI ने स्पष्ट सांगितले आहे की अशा कोणत्याही नोटिसा अधिकृत वेबसाइटवर प्रकाशित केल्या जातात आणि जनतेने त्या वेबसाइटवर जाऊन पडताळणी करावी.
बनावट नोटिसा ओळखण्याचा मार्ग
जनतेला मार्गदर्शन करताना SEBI ने काही महत्त्वाच्या तपशीलांची माहिती दिली आहे, ज्याच्या आधारे कोणीही अशा फसवणुकीपासून स्वतःचा बचाव करू शकतो:
-
ई-मेल, नोटिस किंवा एसएमएसवर शंका आल्यास:
SEBI च्या अधिकृत वेबसाइटवर https://www.sebi.gov.in जाऊन त्याची पडताळणी करावी. -
ऑर्डर तपासण्यासाठी:
वेबसाइटवरील Enforcement > Orders विभागात जाऊन तपासणी करता येईल. -
Recovery Certificate तपासण्यासाठी:
Enforcement > Recovery Proceedings या विभागाचा उपयोग करावा. -
डॉक्युमेंट क्रमांक पडताळणी:
Authenticate Document Number या सुविधेचा वापर करून नोटिसा, प्रमाणपत्रे यांचे सत्यापन करता येते. -
सेबी अधिकाऱ्यांचा तपशील:
कोणत्याही अधिकाऱ्याचा तपशील पाहण्यासाठी SEBI डिरेक्टरीचा वापर करा.
कोणत्या गोष्टींकडे विशेष लक्ष द्यावं?
SEBI ने नागरिकांना स्पष्टपणे सांगितले आहे की, कोणतीही नोटीस किंवा मेल जर @sebi.gov.in या अधिकृत ईमेल पत्त्यावरून न आल्यास किंवा ती वैयक्तिक माहिती मागत असल्यास, त्यावर विश्वास ठेवू नका. SEBI कोणत्याही प्रकारे वैयक्तिक आर्थिक मागण्या करत नाही. त्यामुळे अशा कोणत्याही ई-मेल, कॉल्स किंवा मेसेजेसना प्रतिसाद देण्याआधी नीट पडताळणी करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे.