सोन्याच्या दरांमध्ये अलीकडच्या काळात दिसलेली घसरण ही केवळ तात्पुरती नसून, भविष्यात आणखी मोठा उतार अपेक्षित आहे, असे अनेक वित्तीय तज्ज्ञांचे मत आहे. एका टप्प्यावर १ लाख रुपये प्रति १० ग्रॅम पर्यंत गेलेले सोने सध्या ९७,००० रुपयांवर आले असून, येत्या काही महिन्यांत हे दर तब्बल १२,००० रुपयांनी कमी होऊन ८५,००० रुपये प्रति १० ग्रॅम या पातळीवर पोहोचू शकतात. ही माहिती गुंतवणूकदारांसाठी एक महत्त्वाची ‘संधी’ ठरू शकते, विशेषतः जे खरेदीची वाट पाहत आहेत.
१. आंतरराष्ट्रीय तणाव कमी झाल्यामुळे सोन्याला आधार कमी
इतिहासात नेहमीच दिसून आले आहे की जेव्हा जागतिक परिस्थिती अस्थिर असते – युद्ध, दहशतवाद, राजकीय तणाव, यांचं भय – तेव्हा गुंतवणूकदार सोन्यात सुरक्षित गुंतवणुकीचा पर्याय म्हणून पैसा गुंतवतात. यामुळे सोन्याच्या दरात मोठी वाढ होते. मात्र सध्या भारत आणि पाकिस्तानमधील तणाव शमलेला आहे आणि अमेरिकेनेही आयात शुल्कासंदर्भात मवाळ भूमिका घेतल्यामुळे जगभरातील भितीचं वातावरण कमी झालं आहे. यामुळे सोन्याच्या मागणीत घट होत आहे आणि दर घसरत आहेत.
२. ETFs व मोठे गुंतवणूकदार नफा कमवण्यासाठी सोन्याची विक्री करत आहेत
सोन्याच्या किमती विक्रमी पातळीवर गेल्यानंतर बाजारातील मोठे खेळाडू (जसे ETFs, म्युच्युअल फंड) आपली गुंतवणूक विकून नफा कमवतात. यामुळे बाजारात सोन्याचा पुरवठा वाढतो आणि किंमत कमी होते. हे केवळ तांत्रिक घटक नसून, ही एक व्यवहारिक गुंतवणुकीची रणनीती आहे. सध्या जेव्हा इतर पर्यायी गुंतवणूक (उदा. शेअर बाजार) अधिक परतावा देऊ शकतात, तेव्हा गुंतवणूकदार सोन्यातून पैसे काढून इतरत्र गुंतवतात.
३. आरबीआयकडून व्याजदर कपात होण्याची शक्यता
रिझर्व्ह बँकेची चलनविषयक धोरण समिती ६ जूनला बैठक घेणार असून, त्यात रेपो दर कपातीची शक्यता वर्तवली जात आहे. व्याजदर कमी झाल्यास बँकांकडून कर्ज घेणे स्वस्त होते, परिणामी अर्थव्यवस्थेत खरेदी वाढते. अशा काळात गुंतवणूकदार सोन्याऐवजी शेअर्स, रिअल इस्टेट, म्युच्युअल फंड यांसारख्या अधिक परतावा देणाऱ्या पर्यायांकडे वळतात. त्यामुळे सोन्यातील मागणी कमी होते आणि दरांवर दबाव निर्माण होतो.
४. अमेरिकेतील व्याजदर धोरण आणि डॉलरची ताकद
सध्या अमेरिकेतील फेडरल रिझर्व्हने व्याजदरात कोणतीही कपात न करण्याचे संकेत दिले आहेत. या निर्णयामुळे डॉलर मजबूत होत आहे, जेव्हा डॉलरचे मूल्य वाढते, तेव्हा इतर देशांसाठी (उदा. भारतासाठी) सोनं महाग वाटू लागतं, कारण सोने मुख्यतः डॉलर्समध्येच व्यवहारात असतं. परिणामी, सोन्याची आंतरराष्ट्रीय मागणी कमी होते आणि दर घसरतात. तज्ज्ञांच्या मते, जर फेडने व्याजदर न कमी करण्याचा निर्णय कायम ठेवला, तर सोने अधिकच स्वस्त होऊ शकते.