गेल्या काही वर्षांत जागतिक बाजारपेठेत सोन्याचा दर प्रचंड वाढला आहे. २०१८ मध्ये प्रति १० ग्रॅम सुमारे ₹३२,००० असलेले सोने आज ₹९७,८०० च्या आसपास पोहोचले आहे. म्हणजेच, अवघ्या सहा वर्षांत सोन्याच्या किमतीत २००% हून अधिक वाढ झाली आहे. कमोडिटी तज्ज्ञांच्या मते, पुढील पाच वर्षांतही सोने मजबूत परतावा देणाऱ्या मालमत्तांपैकी एक ठरण्याची शक्यता आहे.
सध्याची स्थिती आणि परताव्याचे आकडे
2024 मध्ये MCX वरील सोन्याने ३०% पेक्षा जास्त परतावा दिला आहे. त्याचवेळी चांदीमध्येही सुमारे ३५% ची वाढ झाली. तुलनेने निफ्टी ५० आणि सेन्सेक्स या प्रमुख निर्देशांकांनी अनुक्रमे ४.६५% आणि ३.७५% इतकाच परतावा दिला. त्यामुळे सोनं आणि चांदी या दोन्हीने पारंपरिक इक्विटी गुंतवणुकीपेक्षा कितीतरी पटीने चांगला परतावा दिला आहे.
पुढील पाच वर्षांसाठी तज्ज्ञांचा अंदाज काय सांगतो?
कमोडिटी विश्लेषकांचे मत आहे की, येत्या पाच वर्षांत मंदी येवो वा तेजी, सोनं किमान ४०% परतावा देऊ शकते. बाजार अनुकूल राहिल्यास त्याचे दर १२५% पर्यंत वाढण्याची शक्यता आहे. त्यामुळे सोनं हे केवळ भावनिकदृष्ट्याच नव्हे तर गुंतवणुकीसाठीही अत्यंत महत्त्वाचे ठरत आहे.
ग्लोबल घटकांचा प्रभाव
कोविड-१९ महामारी, युक्रेन-रशिया युद्ध, मध्य पूर्वेतील तणाव, आणि अमेरिकेतील बँकिंग संकट यांसारख्या अनेक घटकांनी गुंतवणूकदारांचे लक्ष सोन्याकडे वळवले आहे. विशेष म्हणजे, या काळात सरकारांनी मोठ्या प्रमाणावर पैसा छापल्याने चलनाची किंमत घटली आणि महागाई वाढली. याचा थेट फायदा सोन्याला झाला.
मध्यवर्ती बँकांची धोरणात्मक खरेदी
अलीकडील काळात जागतिक मध्यवर्ती बँकांनी डॉलरऐवजी सोन्याकडे वळण्यास सुरुवात केली आहे. उदाहरणार्थ, २००१ मध्ये जागतिक विदेशी चलन साठ्यात डॉलरचा वाटा ७३% होता, जो आता ५८% वर आला आहे. त्याउलट सोन्याचा वाटा आता २०% च्या आसपास आहे. यामुळे सोने एक सुरक्षित मालमत्ता म्हणून उदयास येत आहे.
भारतासाठी सोन्याचे महत्त्व
भारतीय संस्कृतीत सोन्याला केवळ आर्थिकच नव्हे तर भावनिक महत्त्वही आहे. लग्नसमारंभ, सण-उत्सव, आणि पूजेमध्ये सोन्याचा महत्त्वाचा सहभाग असतो. त्यामुळे भारतातील मागणी सातत्याने मजबूत राहते. रुपया कमजोर झाल्यास आयातीत सोन्याची किंमत आणखी वाढते.
ETFs आणि विमा कंपन्यांचाही कल सोन्याकडे
गुंतवणूक क्षेत्रातही बदल दिसून येत आहे. आता विमा कंपन्यादेखील त्यांच्या गुंतवणूक पोर्टफोलिओमध्ये सोन्याचा समावेश करत आहेत. ETF (Exchange Traded Funds) मध्येही गुंतवणूक वाढली आहे. परिणामी, सोन्याच्या किमतीला आणखी बळकटी मिळत आहे.