सर्वसामान्य नागरिकासाठी आरोग्य विमा ही गरज बनली आहे. मात्र विमा खरेदी करताना अनेकदा लोक फक्त प्रीमियम आणि कव्हर अमाऊंट पाहतात. प्रत्यक्षात काही महत्त्वाचे मुद्दे लक्षात घेतले नाहीत, तर गरजेच्या वेळी विमा असूनही खिशातून पैसे जावू शकतात. खाली दिलेले सहा प्रश्न विचारल्याने तुमचा विमा खरेदी निर्णय अधिक सुरक्षित व फायदेशीर ठरू शकतो.
१. कोणते आजार आणि उपचार विम्यात समाविष्ट आहेत?
विमा घेताना सर्वप्रथम हे तपासणे अत्यावश्यक आहे की पॉलिसीमध्ये कोणते आजार, वैद्यकीय परिस्थिती किंवा सर्जिकल ट्रीटमेंट्स कव्हर केल्या आहेत. अनेक वेळा काही गंभीर आजार, कॉस्मेटिक शस्त्रक्रिया, किंवा मानसिक आजार वगळलेले असतात. ही माहिती स्पष्टपणे लेखी स्वरूपात घेणे गरजेचे आहे. यामुळे भविष्यात एखादा दावा नाकारल्यास तक्रार नोंदवताना पुरावा म्हणून उपयोग होतो.
२. ‘नो-क्लेम बोनस’ (NCB) किती आहे आणि कसा दिला जातो?
जर तुम्ही एखाद्या वर्षी कोणताही क्लेम केला नाही, तर विमा कंपन्या NCB देतात – म्हणजे कव्हर रक्कम वाढवतात किंवा प्रीमियममध्ये सूट देतात. काही कंपन्या कव्हर अमाऊंट ५०% पर्यंत वाढवतात, तर काही १०% दरवर्षी वाढ देतात. विमा घेताना हा बोनस कसा लागू होतो, त्याची मर्यादा किती आहे, आणि किती वर्ष क्लेम न करता हा बोनस मिळतो, हे विचारणे अत्यंत महत्त्वाचे ठरते.
३. प्रतीक्षा कालावधी (Waiting Period) किती आहे?
खास करून जे लोक आधीपासून काही दीर्घकालीन आजारांनी ग्रस्त आहेत (उदा. डायबेटीस, बीपी), त्यांच्यासाठी प्रतीक्षा कालावधी महत्वाचा ठरतो. बहुतांश विमा पॉलिसींमध्ये असे आजार पहिल्या २४ ते ३६ महिन्यांपर्यंत कव्हर होत नाहीत. त्यामुळे तुमच्या वैयक्तिक आरोग्यस्थितीप्रमाणे प्रतीक्षा कालावधी किती आहे, आणि कोणत्या आजारांवर तो लागू होतो, हे तपासूनच पॉलिसी निवडावी.
४. पॉलिसीमध्ये कोणते अपवाद (Exclusions) आहेत?
प्रत्येक विमा योजनेत काही अपवाद असतात. उदा., आत्महत्येचा प्रयत्न, मद्यधुंद अवस्थेत झालेले अपघात, युद्धजन्य परिस्थितीतील दुखापती, अशा बाबींचा विमा मिळत नाही. पॉलिसीमधील ‘Exclusion List’ पूर्णपणे वाचून घ्या. काही वेळा लहान मुलांचे लसीकरण, डेंटल ट्रीटमेंट, चष्म्याचा खर्च यासारख्या गोष्टी कव्हर नसतात. ही माहिती आधीच घेणे पुढील वाद टाळण्यासाठी उपयुक्त ठरते.
५. क्लेम सेटलमेंट रेशो (CSR) काय आहे?
CSR म्हणजे विमा कंपनीने एकूण किती दावे स्वीकारले आणि किती फेटाळले, याचे प्रमाण. ९५% पेक्षा अधिक CSR असलेल्या कंपन्या अधिक विश्वासार्ह मानल्या जातात. CSR जितका जास्त, तितकी क्लेम प्रक्रिया सुलभ आणि यशस्वी होते. कंपनीची गत तीन वर्षांची CSR माहिती पाहणे हितावह ठरते. ही माहिती IRDAI च्या संकेतस्थळावरही उपलब्ध असते.
६. कंपनीच्या ‘नेटवर्क हॉस्पिटल्स’मध्ये कोणकोणती रुग्णालये आहेत?
‘कॅशलेस’ हॉस्पिटलायझेशनसाठी विमा कंपनीच्या नेटवर्कमध्ये असलेली रुग्णालयांची यादी महत्त्वाची असते. तुमच्या परिसरातील चांगली हॉस्पिटल्स त्या यादीत आहेत का, हे तपासा. आपत्कालीन परिस्थितीत लगेच दाखल होता यावे, यासाठी हे तपासणे आवश्यक आहे. शिवाय काही पॉलिसींमध्ये फक्त नेटवर्क हॉस्पिटल्समध्येच कॅशलेस सुविधा मिळते, त्यामुळे ही मर्यादा जाणून घ्या.