मंगळवारी भारतीय शेअर बाजारात सरकारी बँकांच्या शेअर्समध्ये मोठी घसरण पाहायला मिळाली. विशेषतः पंजाब अँड सिंध बँकेचे शेअर्स तब्बल २० टक्क्यांनी कोसळले, तर युको बँकेच्या शेअर्समध्येही ७ टक्क्यांपर्यंत घसरण झाली. या घसरणीमागे काही महत्त्वाची कारणे आहेत, ज्यात क्वालिफाइड इन्स्टिट्यूशनल प्लेसमेंट (QIP), एलआयसी आणि एसबीआय लाइफचे गुंतवणूक कनेक्शन आणि सेबीचे नवीन नियम यांचा समावेश आहे.
क्यूआयपीद्वारे उभारलेला निधी आणि एलआयसीचे योगदान
पंजाब अँड सिंध बँकेने १,२१९ कोटी रुपये उभारण्यासाठी क्यूआयपी प्रक्रिया राबवली. या निधीतून मोठ्या प्रमाणावर शेअर्स LIC आणि SBI Life Insurance यांना वाटण्यात आले. युको बँकेनेही आपला QIP पूर्ण केला असून, बहुतांश शेअर्स एलआयसी आणि एसबीआय-संबंधित फंडांना देण्यात आले आहेत.
CNBC-TV18 च्या अहवालानुसार, या सरकारी बँकांनी एकत्रितपणे QIP च्या माध्यमातून जवळपास ६,००० कोटी रुपये उभे केले असून, त्यातील २५% हिस्सा एलआयसीने घेतला आहे. याचा अर्थ असा की एलआयसी आणि एसबीआयशी संबंधित फंडांचा या बँकांमध्ये मोठा वाटा आहे. मात्र, यामुळे किरकोळ गुंतवणूकदारांमध्ये नकारात्मक भावना निर्माण झाली, कारण संस्थात्मक गुंतवणूकदारांना दिलेल्या किमतीहून शेअर्स बाजारात कमी किमतीत व्यवहार करत होते.
सेबीचे MPS नियम आणि सरकारी मालकीचा मोठा वाटा
भारतीय सिक्युरिटीज आणि एक्स्चेंज बोर्ड (SEBI) च्या नियमानुसार, सार्वजनिकरित्या सूचीबद्ध कंपन्यांनी किमान २५% शेअर्स पब्लिक इन्व्हेस्टर्सच्या मालकीचे असावेत. परंतु, अनेक सरकारी बँकांमध्ये सरकारचा हिस्सा ९०% पेक्षा जास्त असल्याने हा नियम पाळणे कठीण ठरत आहे.
उदाहरणार्थ, पंजाब अँड सिंध बँकेत डिसेंबर २०२३ पर्यंत सरकारचा हिस्सा तब्बल ९८.२५% होता. त्यामुळे सेबीच्या MPS नियमांचे पालन करण्यासाठी अधिक शेअर्स बाजारात आणावे लागणार आहेत. यामुळे बाजारात शेअर्सचा पुरवठा वाढला, पण मागणी तितकीशी नसल्यानं किंमती घसरल्या.
शेअर्सच्या मोठ्या घसरणीची कारणे
१. QIP शेअर्सची किंमत बाजारातील किमतीपेक्षा जास्त
-
पंजाब अँड सिंध बँकेचा QIP इश्यू ३८.३७ रुपये प्रतिशेअर होता, पण मंगळवारी त्याचा बाजारभाव १९.२% घसरून ३५.२३ रुपये झाला, जो ५२ आठवड्यांतील सर्वात कमी स्तर आहे.
-
त्यामुळे नवीन गुंतवणूकदारांचा विश्वास कमी झाला आणि विक्रीचा दबाव वाढला.
-
MPS नियमांचे पालन करण्याचा दबाव
-
सरकारला बँकांमधील हिस्सा कमी करण्यासाठी अधिक शेअर्स विकावे लागणार असल्याने, पुढील काही महिन्यांतही या शेअर्सवर दबाव राहू शकतो.
-
-
संपूर्ण PSU बँक क्षेत्रावर परिणाम
-
युको बँकेच्या घसरणीचा प्रभाव इंडियन बँक, युनियन बँक, सेंट्रल बँक, बँक ऑफ इंडिया, कॅनरा बँक, स्टेट बँक ऑफ इंडिया, बँक ऑफ महाराष्ट्र, पीएनबी आणि बँक ऑफ बडोदा यांच्या शेअर्सवरही पडला.
-
गुंतवणूकदारांनी काय करावे?
-
थोडा संयम ठेवावा: PSU बँक शेअर्स सध्या मोठ्या विक्रीच्या दबावाखाली आहेत. मात्र, दीर्घकालीन गुंतवणूकदारांनी मूलभूत बळकट बँकांमध्ये दीर्घ मुदतीसाठी विचार करावा.
-
MPS नियमांच्या अंमलबजावणीवर लक्ष ठेवावे: सरकारने पुढील काही महिन्यांत हिस्सा कमी करण्याचे टार्गेट ठेवल्यास, अधिक शेअर्स विक्रीसाठी येऊ शकतात.
-
QIP इश्यू किंमतीपेक्षा कमी भाव असल्याने सावधगिरी बाळगावी: अल्पकालीन गुंतवणूकदारांनी बाजार स्थिर होईपर्यंत मोठ्या खरेदीपासून सावध राहावे.