सोनं गहाण ठेवणाऱ्यांसाठी ‘मोठा दिलासा’! आता थेट किमतीच्या ८५% पर्यंत कर्ज मिळणार

भारतीय रिझर्व्ह बँकेने (RBI) अलीकडेच सोनं व चांदीच्या तारण कर्जासाठी लागू असलेल्या नियमांमध्ये महत्त्वाचे बदल केले आहेत. हे बदल १ एप्रिल २०२६ पासून संपूर्ण देशात सर्व प्रकारच्या वित्तीय संस्थांना — म्हणजेच व्यावसायिक बँका, बिगर-बँक वित्तीय संस्था (NBFC), सहकारी बँका आणि गृह वित्त कंपन्या (HFCs) — लागू असतील.

या बदलांमुळे तारण कर्ज घेणाऱ्या ग्राहकांना जास्त रक्कम, अधिक लवचिकता आणि सुरक्षितता मिळण्याचा मार्ग मोकळा होईल.

नवीन नियमांची सविस्तर माहिती

१. एलटीव्ही रेशोमध्ये वाढ — आता मिळेल जास्त कर्ज

आरबीआयने Loan to Value Ratio (LTV) मध्ये वाढ करत सोन्याच्या मूल्याच्या ८५% पर्यंत कर्ज उपलब्ध करून देण्याची परवानगी दिली आहे. यामुळे पूर्वीपेक्षा अधिक कर्जरक्कम मिळवता येईल.

२. २५ लाखांपर्यंत कर्जासाठी कागदपत्रांची गरज नाही

२५ लाख रुपयांपर्यंत कर्ज घेणाऱ्या ग्राहकांना उत्पन्नाचा पुरावा किंवा क्रेडिट स्कोअर सादर करण्याची आवश्यकता राहणार नाही. विशेषतः ग्रामीण आणि निमशहरी भागातील कर्जदारांसाठी हा बदल अत्यंत उपयुक्त आहे.

३. एकरकमी परतफेडीसाठी १२ महिन्यांची मुदत

कर्ज आणि व्याजाची एकरकमी परतफेड करण्यासाठी ग्राहकांना १२ महिन्यांची कालमर्यादा दिली जाईल. यामुळे नियमित हप्त्यांच्या ऐवजी शेवटी संपूर्ण रक्कम भरण्याचा पर्याय खुला राहतो.

४. तारण ठेवण्यावर मर्यादा घालण्यात आल्या

• सोन्याचे दागिने – जास्तीत जास्त १ किलो

• सोन्याचे शिक्के – कमाल ५० ग्रॅम

• चांदीचे दागिने – अधिकतम १० किलो

या मर्यादांमुळे बँकिंग प्रणालीतील पारदर्शकता वाढवण्याचा प्रयत्न करण्यात आला आहे.

५. कर्ज बंद झाल्यानंतर विलंब झाल्यास नुकसान भरपाई

जर कर्जाची पूर्ण परतफेड झाल्यानंतर ७ कामकाजाच्या दिवसांत तारण वस्तू परत देण्यात अयशस्वी ठरल, तर संबंधित संस्थेला दररोज ५,००० रुपयांची भरपाई ग्राहकाला करावी लागेल.

६. गहाण माल चोरी/नुकसान झाल्यास पूर्ण भरपाई

सोने किंवा चांदी चोरीस गेले किंवा त्यांचे नुकसान झाले, तर पूर्ण क्षतिपूर्ती बँकेने ग्राहकाला देणे बंधनकारक असेल.

७. वसुलीसाठी लिलाव करताना ग्राहकास आधी सूचना द्यावी लागेल

जर कर्ज वेळेत फेडले गेले नाही, तर बँकेने किंवा NBFC ने सोन्याचा लिलाव करण्यापूर्वी ग्राहकाला आधी लेखी नोटीस देणे आवश्यक आहे. ही तरतूद ग्राहक हक्कांचे संरक्षण सुनिश्चित करते.

८. सर्व अटी स्थानिक भाषेत असतील

ग्राहकांनी समजून घेण्यासाठी सर्व कर्जाचे अटी-नियम स्थानिक भाषेत उपलब्ध करून देणे अनिवार्य असेल. त्यामुळे शिक्षणाची अडचण असलेल्या ग्राहकांनाही माहिती मिळणे सुलभ होईल.

ग्राहकांसाठी याचा अर्थ काय?

• अधिक रक्कम कर्ज म्हणून उचलण्याची संधी

• कागदपत्रांची अडचण कमी

• व्याज व मुदल भरण्यासाठी लवचिक कालावधी

• तारण मालाच्या सुरक्षेची हमी

• गैरव्यवहार रोखण्यासाठी पारदर्शक प्रक्रिया

सावधगिरी आणि विचार

• एलटीव्हीचा फायदा घेण्यासाठी सोन्याच्या शुद्धतेची खात्री करून घ्या

• सर्व अटी-शर्ती वाचा आणि समजून घ्या

• परतफेडीच्या तारखा लक्षात ठेवा

• सोने ठेवताना त्याचा पावती व विमा स्थिती तपासा