RBI Rule:- आपल्या पैशांची सुरक्षा ही प्रत्येक बँक ग्राहकासाठी सर्वात महत्त्वाची गोष्ट आहे. बहुतेक लोक त्यांच्या बचतीचा मोठा भाग बँकेत ठेवतात.कारण त्यांना विश्वास असतो की बँक त्यांचे पैसे सुरक्षित ठेवेल. मात्र, अलीकडे रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (RBI) ने न्यू इंडिया को-ऑपरेटिव्ह बँकेवर सहा महिन्यांसाठी निर्बंध लादले आहेत.
या निर्बंधांमुळे ग्राहकांना त्यांच्या खात्यातून पैसे काढता येणार नाहीत. अशा प्रकारच्या घटनांमुळे अनेक ग्राहक अस्वस्थ होतात आणि एक प्रश्न उपस्थित होतो की,बँकेत ठेवलेले पैसे खरंच किती सुरक्षित आहेत? बँकेच्या दिवाळखोरीच्या किंवा नुकसानाच्या परिस्थितीत ग्राहकांना किती पैसे परत मिळतील? या सर्व प्रश्नांची उत्तरे RBI च्या नियमांमध्ये आहेत.
बँकेत ठेवलेले पैसे सुरक्षित आहेत का?
बँका हे देशातील आर्थिक प्रणालीतील एक महत्त्वाचे अंग असले तरीही त्या पूर्णतः अयशस्वी होण्याची शक्यता असते. RBIच्या नियमानुसार जर बँकेला मोठे आर्थिक नुकसान झाले किंवा तिला दिवाळखोरी जाहीर करावी लागली
तर ग्राहकांचे सर्व पैसे सुरक्षित राहतीलच असे नाही. बँकेच्या मालमत्तेवर आणि विमा संरक्षणाच्या निकषांवर ठेवीदारांना परतावा दिला जातो.
किती पैसे परत मिळतात?
डिपॉझिट इन्शुरन्स आणि क्रेडिट गॅरंटी कॉर्पोरेशन (DICGC) या RBIच्या उपक्रमाद्वारे ग्राहकांना ठेवीवर कमाल 5 लाख रुपयांपर्यंत विमा संरक्षण मिळते. याचा अर्थ असा की, जर तुमच्या खात्यात 10 लाख रुपये असतील आणि बँक बंद झाली तर तुम्हाला फक्त 5 लाख रुपये परत मिळतील. ही विमा संरक्षणाची मर्यादा बचत खाते, मुदत ठेवी (FD), चालू खाती आणि पुनरावृत्ती ठेवी (Recurring Deposits) यांसारख्या सर्व ठेवींवर लागू होते.
डिपॉझिट इन्शुरन्स म्हणजे काय आणि तो कसा लागू होतो?
काय DICGC कायदा?
RBIच्या DICGC कायद्यानुसार, बँक ठेवीदारांच्या रकमेचे संरक्षण करण्यासाठी विमा कवच पुरवते. परंतु या संरक्षणाची कमाल मर्यादा फक्त 5 लाख रुपये आहे. यामध्ये ग्राहकाचा मूळ ठेवीचा रक्कम आणि त्यावरील व्याज दोन्ही समाविष्ट आहेत. जर एखाद्या ग्राहकाच्या खात्यात 7 लाख रुपये असतील आणि त्यावर 50,000 रुपये व्याज मिळाले असेल, तरीही तो फक्त 5 लाख रुपयांपर्यंतच विमा संरक्षणासाठी पात्र ठरेल.
जर एखाद्या बँकेला मोठे नुकसान झाले आणि ती दिवाळखोरीत गेली तर DICGC च्या नियमानुसार प्रत्येक ग्राहकाला 5 लाख रुपयांपर्यंतचा परतावा दिला जातोपरंतु यापेक्षा जास्त ठेवी असतील तर त्यांचा परतावा अनिश्चित राहतो. त्यामुळे मोठ्या ठेवी असणाऱ्या ग्राहकांनी त्यांचे पैसे विविध बँकांमध्ये विभागून ठेवणे अधिक सुरक्षित ठरू शकते.
सर्व खात्यांवर एकत्रित विमा संरक्षणजर एखाद्या ग्राहकाचे एका बँकेत वेगवेगळ्या खात्यांमध्ये पैसे जमा असतील (बचत खाते, एफडी, चालू खाते), तरीही एकूण मिळून फक्त 5 लाख रुपयांपर्यंतच विमा संरक्षण मिळते.
याचा अर्थ जर तुमच्याकडे बचत खात्यात 2 लाख, एफडीमध्ये 4 लाख आणि चालू खात्यात 3 लाख असतील, तरीही तुम्हाला फक्त 5 लाख रुपयांपर्यंतच परतावा मिळेल. त्यामुळे मोठ्या ठेवी असलेल्या ग्राहकांनी वेगवेगळ्या बँकांमध्ये पैसे ठेवण्याचा विचार करावा.
बँकेत पैसे ठेवताना कोणत्या गोष्टी लक्षात घ्याव्यात?
बँकेत पैसे ठेवताना काही महत्त्वाच्या गोष्टींचा विचार करणे गरजेचे आहे. सरकारी बँका खाजगी आणि सहकारी बँकांपेक्षा अधिक सुरक्षित मानल्या जातात.कारण सरकार त्यांना बळकट ठेवण्यासाठी विविध उपाययोजना करते. मात्र काही सहकारी बँका किंवा खासगी बँकांची आर्थिक स्थिती दुर्बल असू शकते. त्यामुळे अशा बँकांमध्ये मोठी रक्कम ठेवताना अधिक काळजी घेणे आवश्यक आहे.
जर तुम्हाला मोठी रक्कम सुरक्षित ठेवायची असेल, तर ती वेगवेगळ्या बँकांमध्ये विभागून ठेवणे हा सर्वात योग्य पर्याय असतो. तसेच, बँकेच्या आर्थिक स्थैर्यावर लक्ष ठेवणेही महत्त्वाचे आहे. बँक कोणत्या आर्थिक परिस्थितीत आहे, तिच्या नफ्या-तोट्याची स्थिती काय आहे? हे समजून घेतल्यास भविष्यातील जोखमी कमी होऊ शकतात.
बँकेत पैसे ठेवणे सुरक्षित आहे, परंतु बँकेच्या स्थिरतेवर आणि RBI च्या नियमानुसार ठेवीदारांना मिळणाऱ्या संरक्षणावर ते अवलंबून आहे. जर बँकेला आर्थिक संकट आले किंवा ती दिवाळखोरीत गेली, तर ग्राहकांना केवळ 5 लाख रुपयांपर्यंतच विमा संरक्षण मिळते. त्यामुळे मोठ्या ठेवी असलेल्या ग्राहकांनी योग्य आर्थिक नियोजन करून विविध बँकांमध्ये पैसे ठेवणे, सरकारी बँकांना प्राधान्य देणे आणि बँकेच्या आर्थिक स्थिरतेकडे लक्ष देणे आवश्यक आहे.
तुमच्या कष्टाने मिळवलेल्या पैशांचे संपूर्ण संरक्षण व्हावे, यासाठी योग्य नियोजन करणे गरजेचे आहे. बँकेवर पूर्णपणे अवलंबून राहण्याऐवजी विविध वित्तीय पर्यायांचा विचार करा आणि तुमच्या आर्थिक सुरक्षेसाठी योग्य निर्णय घ्या