Chhava Movie : ‘छावा’ हा चित्रपट प्रेक्षकांच्या मनात देशभक्ती आणि इतिहासाची साक्ष देणारा महत्त्वाचा सिनेमा ठरणार आहे. छत्रपती संभाजी महाराज यांच्या आयुष्यावर आधारित या चित्रपटात, त्यांच्या पराक्रमी संघर्षाचे अनेक भव्यदिव्य प्रसंग चित्रित करण्यात आले आहेत. यातील एक अत्यंत आकर्षक आणि प्रभावी सीन प्रेक्षकांच्या विशेष लक्षात राहिला – संभाजी महाराज महादेवाच्या भव्य पिंडीची पूजा करताना दिसतात, जो चित्रपटाच्या प्रमोशनल व्हिडिओमध्ये पाहायला मिळतो. हा सीन पाहिल्यानंतर प्रेक्षकांच्या मनात एकच प्रश्न निर्माण झाला – हा भव्य सीन कुठे चित्रीत केला गेला आहे? तर या प्रश्नाचं उत्तर आहे सातारा जिल्ह्यातील ऐतिहासिक बारामोटेची विहीर!
बारामोटेची विहीर
सातारा जिल्ह्यातील लिंब गावामध्ये वसलेली ही बारामोटेची विहीर केवळ एक जलस्रोत नसून, ती एक ऐतिहासिक आणि स्थापत्यशास्त्रीय चमत्कार मानली जाते. इ.स. १७१९ ते १७२४ या कालखंडात शाहू महाराजांच्या पत्नी वीरुबाईंनी या भव्य दगडी विहिरीचे बांधकाम करवले.
ही विहीर सुमारे १०० फूट खोल आणि ५० फूट रुंद आहे. मात्र, केवळ जलसाठा करण्याच्या उद्देशानेच नव्हे, तर येथे एक भव्य वाडाही आहे, जिथे शाहू महाराज आणि पेशव्यांच्या अनेक महत्त्वाच्या गुप्त बैठका झाल्या होत्या.
विहिरीची अनोखी स्थापत्यशैली
बारामोटेची विहीर हेमाडपंती शैलीत बांधली गेली आहे, जी स्थापत्यशास्त्राच्या दृष्टीने एक अद्भुत नमुना मानली जाते. विशेष म्हणजे, या विहिरीच्या बांधकामासाठी चुना किंवा सिमेंटचा अजिबात वापर न करता केवळ दगडांचा वापर करण्यात आला आहे.
ही अष्टकोनी विहीर असून प्रत्येक कोपऱ्यात नागदेवतेच्या मूर्ती कोरलेल्या आहेत. त्याचबरोबर, भिंतींवर कोरलेल्या कलाकृती मनाला भुरळ घालणाऱ्या आहेत. कमळ, हत्ती, गणपती आणि मारुती यांची शिल्पे येथे पाहायला मिळतात, जी शुभतेचे प्रतीक मानली जातात.
शिल्पकलेतून उलगडणारा इतिहास
ही विहीर केवळ जलसाठ्याचा एक भाग नाही, तर मराठ्यांच्या सामर्थ्याचा आणि गुप्त रणनीतींचा एक साक्षीदार आहे. दक्षिणेकडील भिंतीवर चार हत्तींवर आरूढ असलेले वाघाचे शिल्प मराठ्यांचे दक्षिणेतील वर्चस्व दर्शवते, तर उत्तरेकडे कोरलेले झेपावणारे व्याघ्रशिल्प उत्तरेकडील मोहिमांचा इशारा देते.
‘छावा’ चित्रपटासाठी ही जागा का निवडण्यात आली?
‘छावा’ हा ऐतिहासिक चित्रपट असल्याने, त्यातील प्रत्येक दृश्य हे वास्तवदर्शी आणि ऐतिहासिक वारशाला साजेसे असावे याकडे विशेष लक्ष देण्यात आले. बारामोटेची विहीर ही केवळ प्राचीन वारसा नसून, तिच्या वास्तुशास्त्रीय आणि ऐतिहासिक महत्त्वामुळे चित्रपटातील एका आयकॉनिक सीनसाठी ही जागा निवडण्यात आली.
संभाजी महाराजांच्या कर्तृत्वाला न्याय देण्यासाठी, त्यांच्या ऐतिहासिक संघर्षाची आणि भव्यतेची साक्ष देणाऱ्या अशा ठिकाणी चित्रीकरण करणे आवश्यक होते.
इतिहासप्रेमी आणि पर्यटकांसाठी पर्वणी
आजही ही विहीर गावकऱ्यांसाठी जलस्रोत म्हणून कार्यरत आहे. मात्र, तिचं ऐतिहासिक आणि स्थापत्यशास्त्रीय सौंदर्य पाहण्यासाठी आता अनेक पर्यटक आणि इतिहासप्रेमी येथे भेट देतात. सातारा जिल्ह्यातील हे एक अप्रतिम पर्यटनस्थळ आहे, जे मराठेशाहीच्या वैभवशाली इतिहासाची आठवण करून देते.
‘छावा’ चित्रपटातील हा भव्य सीन साताऱ्यातील बारामोटेच्या विहिरीत चित्रीत करण्यात आला आहे, जी मराठ्यांच्या इतिहासातील एक महत्त्वाची आठवण आहे. ही विहीर केवळ एक प्राचीन जलस्रोत नसून, तिच्या भिंतींवर कोरलेली शिल्पकला, पेशव्यांच्या बैठकींसाठी असलेली खास खोली आणि स्थापत्यशैली या सर्व गोष्टींमुळे ती ऐतिहासिकदृष्ट्या अनमोल ठरते.
‘छावा’च्या निमित्ताने हा ऐतिहासिक वारसा पुन्हा एकदा चर्चेत आला आहे आणि भविष्यात अधिकाधिक पर्यटक आणि अभ्यासकांनी या जागेला भेट द्यावी, हीच इच्छा!