Pension Yojana Maharashtra निवृत्तीनंतर आर्थिक सुरक्षितता मिळवण्यासाठी नियोजन करणे अत्यंत महत्त्वाचे असते. कितीही मोठी बचत केली तरीही नियमित उत्पन्नाशिवाय आर्थिक अडचणी निर्माण होऊ शकतात. त्यामुळे पेन्शन योजना निवडून योग्य ठिकाणी गुंतवणूक करणे गरजेचे आहे. सरकार आणि वित्तीय संस्थांनी अशा काही योजना आणल्या आहेत ज्या तुम्हाला निवृत्तीनंतर दरमहा पेन्शन प्रदान करू शकतात. यामध्ये कर्मचारी भविष्य निर्वाह निधी संघटना (EPFO), अटल पेन्शन योजना (APY), नॅशनल पेन्शन सिस्टम (NPS), सिस्टेमॅटिक विड्रॉल प्लॅन (SWP), आणि पोस्ट ऑफिस मंथली इनकम स्कीम (POMIS) यांचा समावेश आहे.
ईपीएफओ (EPFO) – कर्मचारी भविष्य निर्वाह निधी आणि पेन्शन योजना
खाजगी क्षेत्रात काम करणाऱ्या कर्मचाऱ्यांसाठी EPFO ही एक उत्तम योजना आहे. या योजनेत कर्मचारी आणि नियोक्ता दरमहा ठराविक रक्कम भरतात. यातील काही भाग निवृत्ती निधी (PF) मध्ये जमा होतो तर काही भाग कर्मचारी पेन्शन योजनेत (EPS) जातो. जर तुम्ही किमान १० वर्षे EPS मध्ये योगदान दिले असेल तर तुम्हाला EPFO कडून पेन्शन मिळू शकते. निवृत्तीच्या वयात हा पेन्शन निधी तुमच्या योगदानावर आणि वेतनावर अवलंबून असतो.
अटल पेन्शन योजना (APY) – असंघटित क्षेत्रातील कामगारांसाठी उत्तम योजना
अटल पेन्शन योजना खास करून असंघटित क्षेत्रातील कामगारांसाठी आहे. ही योजना करदाते नसलेल्या व्यक्तींसाठी उपयुक्त आहे. या योजनेत १८ ते ४० वयोगटातील व्यक्ती सहभागी होऊ शकतात. सहभागी झाल्यानंतर वयाच्या ६०व्या वर्षापर्यंत दरमहा ठराविक रक्कम जमा करावी लागते. त्यानंतर दरमहा १००० ते ५००० रुपये पेन्शन मिळते. योगदान किती करायचे आहे हे ठरवताना निवृत्तीनंतर मिळणाऱ्या पेन्शनच्या रकमेचा विचार करावा लागतो.
नॅशनल पेन्शन सिस्टम (NPS) – सरकारी आणि खाजगी नोकरदारांसाठी उत्तम पर्याय
सरकारी आणि खाजगी क्षेत्रातील कर्मचारी NPS योजनेचा लाभ घेऊ शकतात. ही योजना निवृत्ती निधीसोबत पेन्शन उत्पन्नाची व्यवस्थाही करते. NPS ही मार्केट लिंक्ड योजना असल्याने तिचा परतावा शेअर बाजारावर अवलंबून असतो. दीर्घकाळात सरासरी १० टक्के परतावा मिळतो. १८ ते ७५ वर्षे वयोगटातील कोणताही भारतीय नागरिक NPS मध्ये सहभागी होऊ शकतो. निवृत्तीच्या वेळी एकूण रकमेपैकी ६०% निधी एकरकमी मिळतो आणि उर्वरित ४०% रक्कम वार्षिकी (annuity) म्हणून गुंतवली जाते, ज्याद्वारे दरमहा पेन्शन मिळते.
एसडब्ल्यूपी (SWP) – म्युच्युअल फंडद्वारे पेन्शन उत्पन्न
म्युच्युअल फंड गुंतवणूकदारांसाठी सिस्टेमॅटिक विड्रॉल प्लॅन (SWP) हा चांगला पर्याय आहे. या योजनेद्वारे म्युच्युअल फंड योजनेतून दरमहा ठराविक रक्कम काढता येते. यामुळे निवृत्तीनंतर नियमित उत्पन्न मिळते आणि गुंतवणुकीवर परतावा देखील वाढतो. मात्र, या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी निवृत्तीपूर्वीच मोठ्या प्रमाणात निधी जमा करावा लागतो. SWP मधून मासिक, त्रैमासिक किंवा वार्षिक स्वरूपात रक्कम काढण्याचा पर्याय असतो. जर तुम्ही यापूर्वी म्युच्युअल फंडमध्ये गुंतवणूक केली नसेल तर निवृत्तीनंतर उपलब्ध निधीद्वारेही SWP सुरू करता येते.
पोस्ट ऑफिस मंथली इन्कम स्कीम (POMIS) – सरकारची हमी असलेली योजना
पोस्ट ऑफिस मंथली इन्कम स्कीम ही एक सुरक्षित गुंतवणूक योजना आहे, जिथे व्याजाच्या माध्यमातून दरमहा उत्पन्न मिळते. यामध्ये सिंगल आणि जॉइंट अकाऊंट दोन्ही प्रकारात गुंतवणूक करता येते. एका व्यक्तीला जास्तीत जास्त ९ लाख रुपये आणि संयुक्त खात्यासाठी १५ लाख रुपयांपर्यंत गुंतवणूक करता येते. ही योजना ५ वर्षांसाठी असते आणि सध्या ७.४% वार्षिक व्याजदर आहे. यामुळे संयुक्त खात्यातून दरमहा ९२५० रुपये कमावता येतात. पाच वर्षांनंतर रक्कम पुन्हा गुंतवून योजना सुरू ठेवता येते.
निवृत्तीनंतर नियमित उत्पन्नासाठी योग्य गुंतवणूक निवडणे महत्त्वाचे
निवृत्तीनंतर आर्थिक स्थैर्य राखण्यासाठी योग्य पेन्शन योजना निवडणे आवश्यक आहे. जर तुम्ही खाजगी क्षेत्रात काम करत असाल तर EPFO आणि NPS हे उत्तम पर्याय आहेत. असंघटित क्षेत्रातील कामगारांसाठी अटल पेन्शन योजना उपयुक्त ठरू शकते. बाजारातील परताव्याचा विचार करता SWP ही गुंतवणुकीसाठी आकर्षक योजना आहे, तर जोखीममुक्त पर्याय हवा असल्यास पोस्ट ऑफिस मंथली इन्कम स्कीम सर्वोत्तम पर्याय ठरतो. निवृत्तीनंतर आर्थिक चिंता टाळण्यासाठी योग्य वेळी योग्य गुंतवणूक करणे गरजेचे आहे.