Gold Buy Tips : भारतीय संस्कृतीत सोने केवळ मौल्यवान धातू नसून समृद्धी आणि शुभतेचे प्रतीक मानले जाते. विशेषतः दिवाळी, अक्षय तृतीया आणि अन्य सण-समारंभांच्या काळात सोन्याची खरेदी मोठ्या प्रमाणात केली जाते. परंतु बाजारात शुद्ध सोन्याच्या नावाखाली कमी प्रतीचे किंवा भेसळयुक्त सोने विकले जाण्याच्या शक्यता असतात. त्यामुळे, खरेदी करताना सोन्याची शुद्धता आणि प्रमाणिकता तपासणे आवश्यक आहे.
आजही अनेक ग्राहक केवळ दागिन्यांची चमक पाहून किंवा विक्रेत्याच्या सांगण्यावर विश्वास ठेवून खरेदी करतात, मात्र शुद्ध सोने ओळखण्यासाठी काही विशिष्ट प्रमाणपत्रे आणि चाचणी पद्धती असतात. हॉलमार्क आणि HUID क्रमांक यासारख्या गोष्टींची तपासणी करून तुम्ही फसवणूक टाळू शकता आणि खात्रीने शुद्ध सोने खरेदी करू शकता. खालील पाच महत्त्वाच्या गोष्टी तुम्हाला सोन्याची खरी ओळख पटवून देतील.
1. सोन्याच्या कॅरेटनुसार शुद्धता तपासा
सोन्याची शुद्धता कॅरेटमध्ये मोजली जाते. २४ कॅरेट हे सर्वात शुद्ध सोने असून ९९.९% शुद्धता असते. मात्र, ते खूप मऊ असल्याने दागिने बनवण्यासाठी योग्य नसते. म्हणून, २२, १८ आणि १४ कॅरेटचे सोने दागिन्यांसाठी प्रचलित आहे. प्रत्येक कॅरेटनुसार सोन्याच्या शुद्धतेचे प्रमाण खालीलप्रमाणे असते:
- 24K (999) – 99.9% शुद्ध सोने (फक्त नाणी किंवा पट्टींसाठी)
- 22K (916) – 91.6% शुद्ध सोने (बहुतांश दागिन्यांसाठी वापरले जाते)
- 18K (750) – 75% शुद्ध सोने
- 14K (585) – 58.5% शुद्ध सोने
टिप: जर कोणी २४ कॅरेटचे दागिने विकत असल्याचा दावा करत असेल, तर ते चुकीचे आहे कारण २४ कॅरेटचे सोने दागिन्यांसाठी वापरले जात नाही. त्यामुळे खरेदीपूर्वी कॅरेट तपासणे अत्यंत गरजेचे आहे.
2. BIS हॉलमार्क असलेले सोनेच खरेदी करा
भारतीय मानक ब्युरो (BIS) द्वारे प्रमाणित केलेले हॉलमार्क असलेले सोने सर्वात सुरक्षित मानले जाते. BIS हॉलमार्क हे सोने शुद्ध असल्याचा सर्वात मोठा पुरावा असतो. हॉलमार्क हे त्रिकोणी चिन्ह असते, ज्याच्या खाली ‘BIS’ असे लिहिलेले असते.
BIS हॉलमार्कमुळे ग्राहकांना खालील फायदे होतात:
- सोन्याची शुद्धता आणि प्रमाणिकता हमखास मिळते.
- निश्चित दर्जाचे सोने असल्यामुळे विक्रीवेळी योग्य किंमत मिळते.
- फसवणुकीचा धोका कमी होतो.
3. HUID क्रमांक तपासणे आवश्यक
2021 पासून BIS ने प्रत्येक हॉलमार्क असलेल्या दागिन्यांसाठी 6 अंकी हॉलमार्क युनिक आयडेंटिफिकेशन नंबर (HUID) देण्यास सुरुवात केली. हा नंबर प्रत्येक सोन्याच्या दागिन्यावर वेगळा असतो आणि त्याद्वारे दागिन्याचा उत्पादक व त्याच्या शुद्धतेचा मागोवा घेता येतो.
HUID नंबर तपासण्यासाठी:
- सोन्याच्या दागिन्यावर हा 6 अंकी क्रमांक शोधा.
- BIS Care मोबाइल ॲप डाउनलोड करा.
- ॲपमध्ये “Verify HUID” या पर्यायावर क्लिक करा.
- तुमच्या दागिन्यावरील HUID क्रमांक टाका.
- जर दागिने प्रमाणित असतील, तर ॲप शुद्धतेसंदर्भात सर्व तपशील दर्शवेल.
4. शुद्धता ग्रेड आणि ज्वेलर्सची ओळख तपासा
सोन्याच्या शुद्धतेसाठी कॅरेटसह अंकांमध्ये ग्रेड दिली जाते, जी हॉलमार्किंग सेंटर आणि ज्वेलर्सच्या ओळखीवर आधारित असते.
ग्रेडनुसार शुद्धता:
- 22K (916) – 91.6% शुद्धता
- 18K (750) – 75% शुद्धता
- 14K (585) – 58.5% शुद्धता
ज्वेलर्सची ओळख व हॉलमार्किंग सेंटरचा लोगो:
- प्रत्येक BIS प्रमाणित ज्वेलरला वेगळी ओळख दिली जाते, जी त्यांच्या दागिन्यांवर कोरलेली असते.
- हॉलमार्किंग सेंटरचा लोगो हे दर्शवतो की दागिन्यांची शुद्धता अधिकृत प्रयोगशाळेत तपासली गेली आहे.
5. सोन्याच्या खरेदीपूर्वी या गोष्टींची खात्री करा
सोन्याची किंमत तपासा:
सोन्याची किंमत रोज बदलत असते, त्यामुळे खरेदी करण्याच्या दिवशीच अधिकृत किंमत तपासा. इंडियन बुलियन अँड ज्वेलर्स असोसिएशन (IBJA) च्या अधिकृत वेबसाइटवर (https://www.ibja.co/) यासाठी दर पाहता येतात.
वजन नक्की तपासा:
सोन्याच्या दागिन्यांचे वजन योग्य आहे का, याची खात्री करा. काही ज्वेलर्स वजन वाढवून फसवणूक करू शकतात, त्यामुळे वजनाच्या प्रत्येक अंशाचे प्रमाणपत्र मागणे फायद्याचे ठरते.
प्रमाणपत्र आणि ऑथेंटिक बिल मिळवा:
हॉलमार्क असलेले सोने खरेदी करताना खात्रीशीर बिल मिळवणे गरजेचे आहे. या बिलामध्ये मौल्यवान धातूचे निव्वळ वजन, कॅरेटनुसार शुद्धता आणि हॉलमार्किंग शुल्क यांचा समावेश असावा.
मेकिंग चार्जसाठी वाटाघाटी करा:
मेकिंग चार्जेससाठी कोणतीही सरकारी मार्गदर्शक तत्त्वे नाहीत, त्यामुळे ज्वेलर्स आपल्या मनाप्रमाणे 2% ते 20% शुल्क लावतात. त्यामुळे मेकिंग चार्जेसवर वाटाघाटी करून योग्य दर मिळवण्याचा प्रयत्न करा.
सोन्याची शुद्धता तपासणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे, विशेषतः सणासुदीच्या काळात खरेदी करताना. BIS हॉलमार्क, HUID क्रमांक, कॅरेट ग्रेड, ज्वेलर्सची ओळख आणि मोबाईल ॲपच्या मदतीने सोन्याची शुद्धता सहज ओळखता येते. तसेच, किंमत, वजन आणि बिलाची खात्री करून कोणतीही फसवणूक टाळता येऊ शकते. त्यामुळे, शुद्ध सोने खरेदी करताना या पाच गोष्टींची खात्री करूनच खरेदी करावी.