Edible oil prices : परदेशात खाद्यतेलाची मागणी वाढल्याने आणि रशिया-युक्रेन युद्धामुळे पुरवठा प्रभावित झाल्याने मोहरी, सोयाबीन, भुईमूग तेल-तेलबिया, कापूस, सीपीओ आणि पामोलिन तेलाचे भाव गेल्या आठवड्यात दिल्ली तेल-तेलबिया बाजारात वाढले. हिवाळा सुरू झाल्याने लग्नसराईत मागणी वाढल्याने त्याचे दरही वाढले आहेत. गेल्या वर्षीच्या तुलनेत यंदा कापसाचे (नर्म) भाव कमी असल्याने शेतकरी कमी भावात माल विक्रीसाठी आणत असल्याचे व्यापाऱ्यांनी सांगितले. तुटवड्यामुळे कापूस तेलाच्या किमती वाढल्या आहेत.
त्यामुळे खाद्यतेलाच्या दरात वाढ झाली आहे
शेतकरी मंडईत मोहरीची अत्यल्प विक्री करत असल्याचे सूत्रांनी सांगितले. थंडीमुळे तसेच लग्नसराईत मागणी वाढल्याने मोहरीचे तेल व तेलबियांचे दर वाढले आहेत. हिवाळ्यात हलक्या तेलाची मागणी वाढल्याने आणि जागतिक स्तरावर खाद्यतेलाचा कमी पुरवठा यामुळे भुईमूग, सोयाबीन तेल तेलबियांचे भावही वाढले आहेत. सूत्रांनी दिलेल्या माहितीनुसार, रशिया-युक्रेन युद्धाच्या पार्श्वभूमीवर कच्चे पाम तेल (CPO) आणि पामोलिन तेल खाद्यतेलाच्या कमी पुरवठ्यामुळे निर्माण होणारी कमतरता भरून काढत आहेत. त्यामुळे या तेलांची जागतिक मागणी वाढली आहे. खाद्यतेलाच्या कमी पुरवठ्यामुळे सीपीओ आणि पामोलिन तेलाच्या किमतीत वाढ झाली.
भारत ९८% सूर्यफूल तेल आयात करतो
सूर्यफूल आणि सोयाबीन खाद्यतेलाच्या शुल्कमुक्त आयातीच्या कोट्यामुळे उर्वरित आयातीवरील आयात शुल्क आयातदारांना भरावे लागणार असल्याने उर्वरित आयात जवळपास थांबली असल्याचे सूत्रांनी सांगितले. त्यामुळे बाजारात तुटवड्याची परिस्थिती निर्माण झाली आणि ही खाद्यतेल स्वस्त होण्याऐवजी महाग झाली. पूर्वी देशात सूर्यफुलाचे चांगले उत्पादन होते, परंतु आज या तेलाची मागणी पूर्ण करण्यासाठी देश सुमारे 98 टक्के सूर्यफूल तेल आयात करतो.
व्यापारी सूत्रांनी सांगितले की, सरकारने आपल्या निर्णयावर पुनर्विचार करावा, एकतर आयात पूर्णपणे खुली करावी किंवा पूर्वीप्रमाणे किमान 5.5 टक्के आयात शुल्क लावावे. यातून देशाला महसूल मिळणार असल्याचे ते म्हणाले. या समस्येवर कायमस्वरूपी आणि ठोस उपाय म्हणजे देशातील शेतकऱ्यांना प्रोत्साहन आणि संरक्षण देऊन तेलबियांचे उत्पादन वाढवणे हा असू शकतो, कारण तेलबिया व्यवसायाची परिस्थिती अनिश्चित आहे.
सूत्रांनी दिलेल्या माहितीनुसार, शुक्रवारच्या बंद भावाच्या तुलनेत मोहरीच्या किमती गेल्या आठवड्यात 300 रुपयांनी वाढून 7,425-7,475 रुपये प्रति क्विंटल झाली. सार्सोन दादरी तेलाचा भाव 15,350 रुपये प्रति क्विंटलवर बंद झाला, समीक्षाधीन आठवड्याच्या शेवटी 600 रुपयांनी वाढला. दुसरीकडे, मोहरी, पक्की घणी आणि कच्ची घणी तेलाचे भावही प्रत्येकी ७५ रुपयांनी वाढून अनुक्रमे २,३३०-२,४६० आणि २,४००-२,५१५ रुपये प्रति टिन (१५ किलो) झाले.
सूत्रांनी सांगितले की, हलक्या तेलाच्या वाढत्या मागणीच्या पार्श्वभूमीवर शेतकरी मंडईत कमी दरात विक्री करण्याचे टाळत आहेत. सोयाबीनची आवक कमी झाल्यामुळे, सोयाबीन धान्य आणि लूजचे घाऊक भाव अनुक्रमे 265 आणि 275 रुपयांनी वाढून अनुक्रमे 5,550-5,600 रुपये आणि 5,360-5,410 रुपये प्रति क्विंटल, समीक्षाधीन आठवड्यात बंद झाले. याच आठवड्यात सोयाबीन तेलाच्या दरातही वाढ झाली आहे.
सोयाबीनचा दिल्लीचा घाऊक भाव 1,000 रुपयांनी वाढून 15,200 रुपयांवर बंद झाला. सोयाबीन इंदोरीचा भाव 900 रुपयांनी वाढून 14,850 रुपये आणि सोयाबीन डेगमचा भाव 950 रुपयांनी वाढून 13,500 रुपये प्रतिक्विंटलवर बंद झाला. शेंगदाणा तेल आणि तेलबियांच्या दरातही समीक्षाधीन आठवड्यात वाढ झाली. लग्नसराईच्या हंगामात आणि हिवाळ्यात हलक्या खाद्यतेलाच्या मागणीत वाढ झाल्यामुळे आठवडाभरात भुईमूग तेलबियांचे भाव 75 रुपयांनी वाढून 6,900-6,960 रुपये प्रति क्विंटल झाले.
गुजरातमध्ये शेंगदाणा तेलाचा भाव 16,000 रुपये प्रति क्विंटलवर बंद झाला, तर शेंगदाणा सॉल्व्हेंट रिफाइंड मागील आठवड्याच्या शेवटच्या किमतीच्या तुलनेत अहवालाच्या आठवड्यात 45 रुपयांनी वाढून 2,575-2,885 रुपये प्रति टिन झाला. जागतिक मागणीच्या पार्श्वभूमीवर कच्च्या पाम तेलाच्या (सीपीओ) किमती 750 रुपयांनी वाढून 9,500 रुपये प्रति क्विंटलवर बंद झाल्या. तर पामोलिनचा दिल्लीचा भाव 600 रुपयांनी वाढून 11,100 रुपये आणि पामोलिन कांडलाचा भाव 700 रुपयांनी वाढून 10,200 रुपये प्रति क्विंटल झाला. कापूस तेलाचा भाव 500 रुपयांनी वाढून 13,700 रुपये प्रति क्विंटलवर बंद झाला.