जगभरात आर्थिक अस्थिरतेमुळे आणि उद्योगातील बदलांमुळे अनेक क्षेत्रांमध्ये नोकरकपातीचं प्रमाण वाढत आहे. तंत्रज्ञान कंपन्यांनंतर आता या लाटेचा फटका थेट मनोरंजन क्षेत्राला बसू लागला आहे. ‘मेटा’, ‘गुगल’, ‘मायक्रोसॉफ्ट’ आणि ‘सॅमसंग’नंतर आता ‘वॉल्ट डिस्ने कंपनी’ने देखील मोठ्या प्रमाणात नोकरकपात केली आहे. गेल्या दहा महिन्यांत ही चौथी मोठी नोकरकपात असून, यावेळी ती अधिक व्यापक आणि जागतिक पातळीवर राबवण्यात आली आहे.
डिस्नेच्या धोरणात्मक बदलांचा परिणाम
डिस्नेने आपल्या व्यावसायिक धोरणात मोठा बदल करत पारंपरिक टेलिव्हिजन सेवा मागे टाकून स्ट्रीमिंग प्लॅटफॉर्मकडे, विशेषतः ‘डिस्ने+’कडे वळण्याचा निर्णय घेतला. पारंपरिक टीव्ही प्रेक्षकांच्या संख्येत सातत्याने घट होत असल्यामुळे हा निर्णय अपरिहार्य ठरला. या नव्या दृष्टीकोनानुसार कंपनीने आपली कार्यप्रणाली अधिक कार्यक्षम बनवण्यासाठी आणि खर्च कमी करण्यासाठी टाळेबंदीचा मार्ग स्वीकारला. आतापर्यंत एकूण ७,००० कर्मचाऱ्यांना कामावरून काढून टाकण्यात आले असून, यामध्ये मोठा टक्का या अलीकडील कपातीत समाविष्ट आहे.
प्रमुख विभागांवर परिणाम
या नोकरकपातीमुळे ‘डिस्ने एंटरटेनमेंट’ डिव्हिजनमधील अनेक महत्त्वाचे विभाग प्रभावित झाले आहेत. विशेषतः चित्रपट व टेलिव्हिजन मार्केटिंग, कास्टिंग, प्रसिद्धी, डेव्हलपमेंट (विकास) आणि कॉर्पोरेट फायनान्स विभागात काम करणाऱ्या कर्मचाऱ्यांना कामावरून कमी करण्यात आले आहे. या प्रक्रियेमध्ये लॉस एंजेलिसमधील अनेक अनुभवी व्यावसायिकांना नोकरी गमवावी लागली आहे. या व्यावसायिकांकडे दीर्घ अनुभव आणि संस्थात्मक स्मृती होती – जी कंपनीच्या दीर्घकालीन धोरणांसाठी उपयुक्त ठरली असती. त्यामुळे कंपनीने तात्कालिक आर्थिक लाभासाठी आपल्या दीर्घकालीन संपत्तीत घट केली असल्याची टीका अनेक तज्ज्ञांनी केली आहे.
डिस्नेची आर्थिक स्थिती आणि स्ट्रीमिंगचा प्रभाव
आश्चर्य म्हणजे, ही नोकरकपात कंपनीच्या आर्थिक संकटामुळे झालेली नाही. डिस्नेची आर्थिक स्थिती सध्या तुलनेत स्थिर आणि सशक्त आहे. मे महिन्यातील ताज्या तिमाही अहवालानुसार, कंपनीने वॉल स्ट्रीटच्या अपेक्षांपेक्षा चांगली कामगिरी केली आहे. ‘डिस्ने+’ या स्ट्रीमिंग प्लॅटफॉर्मने आपला ऑपरेटिंग नफा २८९ दशलक्ष डॉलर्सवरून ३३६ दशलक्ष डॉलर्सपर्यंत वाढवला आहे. याशिवाय, कंपनीचा थीम पार्क व्यवसाय देखील जोरात चालू आहे, ज्यामुळे एकूण महसूलात स्थिर वाढ होत आहे.
डिस्नेची भूमिका आणि माध्यम तज्ज्ञांची प्रतिक्रिया
डिस्नेच्या प्रवक्त्याने या घडामोडींवर प्रतिक्रिया देताना सांगितले, “आमचा उद्योग जलद गतीने बदलत आहे. आम्ही आमचा व्यवसाय अधिक कार्यक्षम करण्यासाठी आणि ग्राहकांच्या अपेक्षांनुसार सर्जनशीलता टिकवून ठेवण्यासाठी हे बदल करत आहोत.” या विधानातून स्पष्ट होते की कंपनी दीर्घकालीन टिकाऊपणासाठी अल्पकालीन संरचनात्मक बदल करत आहे.
माध्यम तज्ज्ञांच्या मते, ही नोकरकपात म्हणजे एक उद्योग परिवर्तनाचं लक्षण आहे. प्रेक्षक पारंपरिक केबल टीव्हीऐवजी नेटफ्लिक्स, ॲमेझॉन प्राईम, हॉटस्टार, डिस्ने+ यांसारख्या स्ट्रीमिंग प्लॅटफॉर्मकडे वळत आहेत. त्यामुळे पारंपरिक स्टुडिओंना आपली रणनीती आणि आर्थिक रचना बदलावी लागत आहे. डिस्नेने ठरवलेलं ५.५ अब्ज डॉलर्सचे खर्च कपातीचे लक्ष्य हे याच व्यापक ट्रेंडचा भाग आहे.